Αθήνα, 21 Φεβρουαρίου 2023

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Θέμα: «Οι παρατηρήσεις και οι προτάσεις του ΣΥΔ επί του Σχεδίου Νόμου του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων με τίτλο “Ζούμε Αρμονικά Μαζί – Σπάμε τη Σιωπή»: Ρυθμίσεις για την πρόληψη και αντιμετώπιση της βίας και του εκφοβισμού στα σχολεία και άλλες διατάξεις”»

Το Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών, μη κυβερνητική οργάνωση εθελοντικού χαρακτήρα για την προαγωγή των δικαιωμάτων και ελευθεριών των τρανς, φυλοδιαφορετικών, και γενικότερα των ΛΟΑΤΚΙ+ προσώπων, με το παρόν δελτίο τύπου καταθέτει τη συμβολή, παρατηρήσεις και προτάσεις του επί του Σχεδίου Νόμου του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων με τίτλο: «Ζούμε Αρμονικά Μαζί – Σπάμε τη Σιωπή»: Ρυθμίσεις για την πρόληψη και αντιμετώπιση της βίας και του εκφοβισμού στα σχολεία και άλλες διατάξεις» [1] .

Αρχικά, όπως έχουμε επισημάνει επανειλημμένα και σε άλλες περιπτώσεις Σχεδίων Νόμων, μία πρώτη παρατήρηση είναι ότι η γλώσσα που επιλέγεται θα πρέπει πάντα να είναι ουδέτερη ως προς το φύλο, δίχως να είναι προσανατολισμένη σε αναφορές μόνο στο αρσενικό γένος, όπως «μαθητής», «συμμαθητές» ή «Διευθυντής». Είναι λανθασμένο να διατηρούνται στη σύγχρονη νομοθεσία αναφορές μόνο στο αρσενικό γένος και να θεωρείται ότι αφορά όλα τα πρόσωπα καθώς αυτό συντηρεί υπόρρητα πατριαρχικές αντιλήψεις. Άλλωστε αυτό επιτάσσει και ο ψηφισμένος νόμος απ’ την ελληνική πολιτεία, Ν. 4604/2019 [2] , με τίτλο: «Προώθηση της πραγματικής ισότητας των φύλων, πρόληψη και καταπολέμηση της έμφυλης βίας – Ρυθμίσεις για την απονομή Ιθαγένειας – Διατάξεις σχετικές με τις εκλογές στην Τοπική Αυτοδιοίκηση – Λοιπές διατάξεις», ο οποίος αναφέρεται με απόλυτη σαφήνεια σε «Ένταξη της Διάστασης του Φύλου σε όλες τις πολιτικές (gender mainstreaming)», που έως τώρα παραμένει στον απόλυτο βαθμό κενό γράμμα στην υλοποίησή του.

Συγκεκριμένα, το ΣΥΔ, σημειώνει τις εξής κατ’ άρθρον παρατηρήσεις:

ΜΕΡΟΣ Α΄ ΣΚΟΠΟΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ

Άρθρο 1.- Σκοπός.

Στο άρθρο αυτό ορίζεται ως σκοπός του παρόντος νομοσχεδίου που –όπως αναφέρεται– είναι «η πρόληψη και η αντιμετώπιση της ενδοσχολικής βίας και του εκφοβισμού στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση». Θεωρούμε απαραίτητη τη προσθήκη των διακρίσεων και των παρενοχλήσεων στο σχολικό περιβάλλον καθώς δεν μπορούν να είναι αποδεκτές συμπεριφορές στο σχολικό περιβάλλον ενώ συχνά προηγούνται της βίας και των εκφοβισμών, και, συνεπώς προτείνουμε την αναδιατύπωση:

[…] 1. Σκοπός του Μέρους Β΄ είναι η πρόληψη και η αντιμετώπιση των διακρίσεων, παρενοχλήσεων, της ενδοσχολικής βίας και του εκφοβισμού στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση[…]

Άρθρο 2.- Αντικείμενο

Στο Άρθρο αυτό ορίζεται το αντικείμενο του συγκεκριμένου νομοθετήματος που είναι η ανάπτυξη των δράσεων και των προγραμμάτων για την πρόληψη και αντιμετώπιση των περιστατικών ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού, η σύσταση Κέντρων Έρευνας στην Ακαδημία Αθηνών, η ρύθμιση της αξιολόγησης του έργου των Διευθυνόντων προσώπων και των Εκπαιδευτών και Εκπαιδευτριών των δημόσιων Ινστιτούτων Επαγγελματικής Κατάρτισης αρμοδιότητας του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, καθώς και η θέσπιση ρυθμίσεων για την αντιμετώπιση ειδικότερων ζητημάτων αρμοδιότητας του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων. Πέραν του ότι όπως προτείναμε και στο Άρθρο 1, είναι δόκιμη η συμπερίληψη και των διακρίσεων και παρενοχλήσεων:

Στην παράγραφο 1 του Άρθρου, προτείνουμε την εξής διατύπωση:

[…]1. Αντικείμενο του Μέρους Α΄ είναι η ανάπτυξη δράσεων και προγραμμάτων για την πρόληψη και αντιμετώπιση των περιστατικών διακρίσεων, παρενοχλήσεων, ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού ιδίως για λόγους χαρακτηριστικών φύλου, φυλής, χρώματος, εθνικής ή εθνοτικής καταγωγής, γενεαλογικών καταβολών, θρησκείας, αναπηρίας, σεξουαλικού προσανατολισμού, έκφρασης, ταυτότητας ή χαρακτηριστικών φύλου, κατάστασης υγείας, σωματικής κατάστασης, ή άλλης πραγματικής κατάστασης […]

ΜΕΡΟΣ Β΄ ΔΡΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΒΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΥ- ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΣΧΕΣΕΩΝ ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΜΕΛΩΝ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ – ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΨΗΦΙΑΚΗΣ ΠΛΑΤΦΟΡΜΑΣ

Άρθρο 3. Δράσεις και προγράμματα πρόληψης και αντιμετώπισης περιστατικών ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού

Στο Άρθρο αυτό, ορίζονται οι δράσεις που έχουν ως στόχο την πρόληψη και την αντιμετώπιση της ενδοσχολικής βίας και του εκφοβισμού (που όπως αναφέραμε και στα Άρθρα 1 & 2, οφείλουν να συμπεριληφθούν και οι διακρίσεις και παρενοχλήσεις), καθώς και την ενίσχυση των σχέσεων εμπιστοσύνης μεταξύ των μελών της εκπαιδευτικής κοινότητας.

Στη διάταξη αυτή προτείνουμε να αναφέρονται με σαφήνεια οι δράσεις πρόληψης και αντιμετώπισης των περιστατικών διακρίσεων, παρενοχλήσεων, ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού για λόγους χαρακτηριστικών φυλής, χρώματος, εθνικής ή εθνοτικής καταγωγής, γενεαλογικών καταβολών, θρησκείας, αναπηρίας, σεξουαλικού προσανατολισμού, φύλου, έκφρασης ταυτότητας ή χαρακτηριστικών φύλου, όπως άλλωστε σημειώνεται και στην Σύσταση της Επιτροπής των Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης CM/Rec(2010)5, που αναφέρεται: [3]

[…] 31. Λαμβάνοντας, ιδιαιτέρως, υπόψη τα υπερέχοντα συμφέροντα του παιδιού, τα κράτη οφείλουν να λάβουν τα κατάλληλα νομοθετικά και λοιπά μέτρα, απευθυνόμενα προς το εκπαιδευτικό προσωπικό και τους μαθητές, ώστε να διασφαλίζεται ότι το δικαίωμα στην εκπαίδευση θα ασκείται αποτελεσματικά και χωρίς διακρίσεις λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου. […]

Επίσης σε αυτή την κατεύθυνση είναι απαραίτητο να αποτυπωθεί και να εφαρμοστεί και το Πόρισμα της Επιτροπής για τη κατάρτιση της «Εθνικής Στρατηγικής για τα ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιώματα» από τον Πρωθυπουργό, που στο κεφάλαιο «Εκπαίδευση χωρίς αποκλεισμούς» αναφέρει χαρακτηριστικά ότι: [4]

[…]Κεντρικό ρόλο στην εκπαιδευτική διαδικασία έχουν φυσικά οι εκπαιδευτικοί για τους οποίους θα πρέπει να προβλεφθούν ειδικά προγράμματα οριζόντιας επιμόρφωσης και κατάρτισης.[…]
[…] τα προγράμματα αυτά θα ήταν καλό να προσεγγίζουν όλες τις διαστάσεις του ζητήματος: την αντιμετώπιση της σχολικής βίας και του εκφοβισμού, τις πτυχές που αφορούν την κοινωνική και πολιτική αγωγή, τη σεξουαλική αγωγή και ευρύτερα θέματα αγωγής υγείας. Στόχος είναι οι εκπαιδευτικοί να είναι σε θέση να υλοποιούν σχετικά προγράμματα στα σχολεία, να βοηθούν το σχολείο τους στη στοχοθεσία του, ώστε να αποκτά παράδοση συμπερίληψης σε αυτά τα ζητήματα, και να έχουν τις γνώσεις που απαιτούνται για να συμβουλεύουν κατά την αντιμετώπιση έκτακτων περιστατικών.[…]

Επιπλέον, προτείνουμε τη προσθήκη νέας παραγράφου (ε) ως ακολούθως:

[…]ε. Έκδοση ειδικής εγκυκλίου προς όλες τις σχολικές μονάδες εξειδικευμένης εγκυκλίου για τη διαχείριση καθημερινών ζητημάτων (ανάμεσα στα άλλα) και για λόγους σεξουαλικού προσανατολισμού, έκφρασης, ταυτότητας και χαρακτηριστικών φύλου[…],

Όπως άλλωστε προτείνει και στη σελ.13, το Πόρισμα της Επιτροπής για τη κατάρτιση «Εθνικής Στρατηγικής για τα ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιώματα»:

[…]Ένα σημαντικό πρώτο βήμα για την αντιμετώπιση πολλών προβλημάτων στην πρωτοβάθμια και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση είναι η σύνταξη από το Υπουργείο Παιδείας εξειδικευμένης εγκυκλίου για τη διαχείριση καθημερινών ζητημάτων σεξουαλικού προσανατολισμού, έκφρασης, ταυτότητας και χαρακτηριστικών φύλου[…]

Τέλος, προτείνουμε η τελευταία παράγραφος του Άρθρου αυτού να αναδιατυπωθεί, ώστε να αποτυπώνεται η σύναψη συνεργασιών αρμόδιων υπηρεσιών του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων -όχι γενικά και αόριστα με κάθε είδους φορείς, αλλά-, συγκεκριμένα με φορείς που έχουν αντικείμενο την ενδοσχολική βία, εκφοβισμός και παρενόχληση.

Συγκεκριμένα προτείνουμε την εξής αναδιατύπωση:

«δ) τη σύναψη συνεργασιών αρμόδιων υπηρεσιών του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων με κάθε είδους φορείς και δομές και ιδίως με φορείς της κοινωνίας των πολιτών που αντικείμενό τους είναι η καταπολέμηση οποιασδήποτε μορφής ενδοσχολικού εκφοβισμού, διακρίσεων, παρενοχλήσεων και βίας»

Άρθρο 4. Ορισμοί.

Στο Άρθρο αυτό, στην παράγραφο (η) είναι παραπάνω από αναγκαία στις συμπεριφορές που συνιστούν ενδοσχολική βία και εκφοβισμό (και επαναλαμβάνουμε πρέπει να συμπεριληφθούν και οι διακρίσεις και παρενοχλήσεις), πέραν του σεξουαλικού προσανατολισμού, της θρησκείας και της εθνοτικής καταγωγής, η προσθήκη του φύλου, της φυλής, του χρώματος, των γενεαλογικών καταβολών, της αναπηρίας, της έκφρασης, της ταυτότητας ή των χαρακτηριστικών φύλου, καθώς και της σωματικής κατάστασης, κατάστασης υγείας, ή άλλης πραγματικής κατάστασης, τόσο για νομοτεχνικούς, όσο και για λόγους ουσίας της προστασίας όλουτου φάσματος των εκπαιδευόμενων προσώπων και ιδιαίτερα των διεμφυλικών.

Επ’ αυτού επίσης θα πρέπει να επισημάνουμε ότι το ζήτημα του σχολικού εκφοβισμού, ιδίως του μπούλιγνκ με ρατσιστικό ομοφοβικό και τρανσφοβικό υπόβαθρο είναι ιδιαίτερα σοβαρό καθώς συχνά ΛΟΑΤΚΙ+ παιδιά και έφηβοι γίνονται στόχος εκφοβισμού ή και βίας για λόγους σεξουαλικού προσανατολισμού, έκφρασης, ταυτότητας ή χαρακτηριστικών φύλου, όπως σημειώνουν όλοι οι διεθνείς οργανισμοί [5], ενώ τα ποσοστά αυτοκτονιών για τους παραπάνω λόγους είναι πολύ υψηλά σε μέλη της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας [6].

Πράγματι, η ιδιαίτερα η τρανσφοβία, ο εκφοβισμός, οι προσβολές, η μη αποδοχή της ταυτότητας φύλου και οι διακρίσεις στο χώρο της εκπαίδευσης, όπως καταμαρτυρούν τα δεκάδες περιστατικά που καταγράφουμε στο ΣΥΔ και που κάποια από αυτά έρχονται στη δημοσιότητα, στη χώρα μας ολοένα και αυξάνονται.

Θυμίζουμε ρατσιστικό περιστατικό σε Γυμνάσιο στο Ίλιον Αττικής, λόγω έκφρασης φύλου, όπου καθηγητής έβγαλε από την τάξη φυλοδιαφορετικό παιδί που φοιτούσε στο συγκεκριμένο σχολείο, διότι φορούσε φούστα, ενώ το αποκαλέσει «Ντροπή της κοινωνίας». [7] Επίσης, ρατσιστικό περιστατικό σε Δημόσιο Ινστιτούτο Επαγγελματικής Κατάρτισης (I.E.K.) λόγω ταυτότητας φύλου. [8]

Επιπλέον, σύμφωνα με τη νέα Έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας (ECRI), τα ΛΟΑΤΚΙ+ μαθητευόμενα πρόσωπα εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν «μισαλλόδοξες και μεροληπτικές συμπεριφορές στο σχολείο, συμπεριλαμβανομένων των εκπαιδευτικών». [9]

Σύμφωνα με όλα τα ανωτέρω, προτείνουμε την αναδιατύπωση της αρχικής παραγράφου καθώς και της παραγράφου (η) ως ακολούθως:

Αρχική παράγραφος:

Κάθε μορφή σωματικής, λεκτικής, ψυχολογικής, συναισθηματικής, κοινωνικής, σεξιστικής, ρατσιστικής, σεξουαλικής, ηλεκτρονικής ή άλλης βίας, καθώς και διακρίσεων ή παρενοχλήσεων[…]

Παράγραφος (η):

[…] η). η προσβολή του φύλου, της φυλής, του χρώματος, της εθνικής ή εθνοτικής καταγωγής, των γενεαλογικών καταβολών, της θρησκείας, της αναπηρίας, του σεξουαλικού προσανατολισμού, της έκφρασης, της ταυτότητας ή των χαρακτηριστικών φύλου, της σωματικής κατάστασης, κατάστασης υγείας, ή άλλης πραγματικής κατάστασης, είτε των μαθητευόμενων, είτε των εκπαιδευτικών προσώπων[…]

Άρθρο 5. Δράσεις και προγράμματα που εκτελούνται από το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων, το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής και το Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων «Διόφαντος»

Στο Άρθρο αυτό ορίζεται η οργάνωση, η σχεδίαση, καθώς και η υλοποίηση δράσεων και προγραμμάτων, για την πρόληψη και αντιμετώπιση της ενδοσχολικής βίας και του εκφοβισμού.

Επ’ αυτού πέραν των άλλων προτείνουμε:

α. Τη σύνταξη εξειδικευμένης Εγκυκλίου από το Υπουργείο Παιδείας για τη διαχείριση καθημερινών ζητημάτων φύλου, σεξουαλικού προσανατολισμού, έκφρασης, ταυτότητας και χαρακτηριστικών φύλου (βλ. Άρθρο 3).

β. Τη διαμόρφωση εξειδικευμένου αναλυτικού υποχρεωτικού εκπαιδευτικού προγράμματος ανά τάξη για τη σεξουαλική εκπαίδευση, με μορφή συμπεριληπτική και ολιστική (comprehensive sexuality education), όπως συστήνεται και μέσα από την Εθνική Στρατηγική για την ισότητα των ΛΟΑΤΚΙ+[10], καθώς επίσης και στο Χάρτη του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Παιδεία της Δημοκρατίας και την Εκπαίδευση στα Ανθρώπινα Δικαιώματα. [11]

Όπως αναφέρεται στην Εισαγωγή του Χάρτη:

[…]Η εκπαίδευση διαδραματίζει ουσιαστικό ρόλο στην προώθηση των βασικών αξιών του Συμβουλίου της Ευρώπης: της δημοκρατίας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου, καθώς και στην πρόληψη των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Γενικότερα, η εκπαίδευση αντιμετωπίζεται όλο και περισσότερο ως μέσο άμυνας ενάντια στην αύξηση της βίας, του ρατσισμού, του εξτρεμισμού, της ξενοφοβίας, των διακρίσεων και της μισαλλοδοξίας[…].

Σε σχέση, μάλιστα, με την τυπική και επαγγελματική εκπαίδευση, τονίζεται στον Χάρτη:

[…]6. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να συμπεριλάβουν την παιδεία της δημοκρατίας και την εκπαίδευση για τα ανθρώπινα δικαιώματα στα αναλυτικά προγράμματα της τυπικής εκπαίδευσης σε όλα τα επίπεδα (προσχολική, πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση) καθώς και στην επαγγελματική εκπαίδευση και επιμόρφωση. Τα κράτη μέλη πρέπει επίσης να συνεχίσουν να στηρίζουν, να αναθεωρούν και να επικαιροποιούν την εκπαίδευση για την παιδεία της δημοκρατίας και τα ανθρώπινα δικαιώματα σε αυτά τα αναλυτικά προγράμματα σπουδών, προκειμένου να εξασφαλισθεί η καταλληλότητά τους και να ενθαρρυνθεί η βιωσιμότητα του εν λόγω τομέα[…].

γ. Την ενσωμάτωση θεματικών κύκλων προαγωγής της διαφορετικότητας, και της ενημέρωσης για θέματα σεξουαλικής αγωγής, έμφυλων ταυτοτήτων και αγωγής υγείας, σύμφωνα με τις Αρχές της Yogyakarta, του Χάρτη του Συμβουλίου της Ευρώπης, τις σχετικές διατάξεις της Σύστασης CM/Rec(2010)5 της Επιτροπής Υπουργών των κρατών μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης (βλ. παραπομπή 2), για την καταπολέμηση των διακρίσεων λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού ή ταυτότητας φύλου, καθώς και τις κατευθυντήριες οδηγίες του Επιτρόπου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα του Συμβουλίου της Ευρώπης.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το σημείο 16 των Αρχών της Yogyakarta, τα κράτη μέλη πρέπει: [12]

[…]Β. Να εξασφαλίσουν ότι το εκπαιδευτικό σύστηµα στοχεύει στη µέγιστη δυνατή ανάπτυξη της προσωπικότητας, του ταλέντου και των πνευματικών και σωµατικών δεξιοτήτων των µαθητών και ότι ανταποκρίνεται στις σχετικές ανάγκες των µαθητών διαφορετικού σεξουαλικού προσανατολισµού και ταυτότητας φύλου, Δ. Να εξασφαλίζουν ότι οι εκπαιδευτικές µέθοδοι που ακολουθούνται καλλιεργούν την κατανόηση και τον σεβασµό, µεταξύ άλλων, προς τη διαφορετικότητα του σεξουαλικού προσανατολισμού και της ταυτότητας φύλου και ότι λαµβάνουν υπόψη τους τις εξειδικευμένες ανάγκες των μαθητών, των γονέων και των µελών της οικογένειάς τους σε σχέση µε αυτούς τους δύο παράγοντες[…].

Σύμφωνα, επίσης με τις Οδηγίες του πρώην Επιτρόπου του Συμβουλίου της Ευρώπης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, σχετικά με τον χώρο της εκπαίδευσης, αναφέρεται στο άρθρο 5:

[…]Άρθρο 5. Προάγετε τον σεβασμό και την συμπερίληψη των ομοφυλόφιλων, λεσβιών και τρανς ατόμων στην εκπαίδευση και καλλιεργείστε αντικειμενικές γνώσεις σε θέματα που σχετίζονται με τον σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτότητα φύλου στα σχολεία και σε άλλα εκπαιδευτικά ιδρύματα[…].

Τέλος, σύμφωνα με την Έκθεση 2019/2933/RSPτου Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου: [13]

[…]4. τονίζει τη σημασία της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης, ιδίως για τα κορίτσια και τους LGBTIνέους, οι οποίοι πλήττονται ιδιαίτερα από άνισα πρότυπα φύλου· τονίζει ότι η εκπαίδευση αυτή πρέπει να περιλαμβάνει τη διδασκαλία των νέων πάνω στις σχέσεις που έχουν ως βάση την ισότητα των φύλων, τη συγκατάθεση και τον αμοιβαίο σεβασμό, ως μέσο για την πρόληψη και την καταπολέμηση των έμφυλων στερεοτύπων, της φοβίας έναντι των LGBTI και της έμφυλης βίας[…]

Συνεπώς, σύμφωνα με όλα τα ανωτέρω, θεωρούμε επιβεβλημένη την εισαγωγή τόσο του υποχρεωτικού μαθήματος, όσο και των θεματικών κύκλων προαγωγής της διαφορετικότητας, και της ενημέρωσης για θέματα σεξουαλικής αγωγής και έμφυλων ταυτοτήτων, ενώ συμπληρωματικά θα πρέπει να προσθέσουμε ότι κατά την εισαγωγή αυτών, απαραίτητος είναι ο ρόλος και συμμετοχή των μη κυβερνητικών οργανώσεων, – όπως αναφέρεται και στην εισαγωγή του Άρθρου 5, ενώ επισημαίνεται και στον Χάρτη του Συμβουλίου της Ευρώπης (βλ. παραπομπή 10):

[…]10. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να ενισχύσουν το ρόλο των μη κυβερνητικών οργανώσεων και των οργανώσεων νεολαίας στην παιδεία της δημοκρατίας και την εκπαίδευση στα ανθρώπινα δικαιώματα, ιδίως στο πλαίσιο της μη τυπικής εκπαίδευσης. Θα πρέπει να αναγνωρίζουν αυτούς τους οργανισμούς και τις δραστηριότητές τους ως ένα πολύτιμο μέρος του εκπαιδευτικού συστήματος, να τους παρέχουν, όπου είναι δυνατόν, την υποστήριξη που χρειάζονται και να κάνουν πλήρη χρήση της εξειδίκευσής τους, η οποία μπορεί να συμβάλει σε όλες τις μορφές εκπαίδευσης[…]

δ. Την υποστήριξη γρήγορης ανάπτυξης και αποτελεσματικής λειτουργίας «Ειδικού Παρατηρητηρίου κατά της Ενδοσχολικής Βίας και του Εκφοβισμού», καθώς και η ανάπτυξη συνεργιών με οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών συμπεριλαμβανόμενων των ΛΟΑΤΚΙ+ οργανώσεων.

ε. Εσωτερικός κανονισμός λειτουργίας σχολικών μονάδων. Κάθε σχολική μονάδα οφείλει από το σχολικό έτος 2020-2021, να έχει εγκεκριμένο εσωτερικό κανονισμό λειτουργίας στον οποίο αναφέρονται τα θέματα σχετικά με τη λειτουργία της. Στο πλαίσιο αυτό, θεωρούμε απολύτως απαραίτητο, να προστεθεί η ίση μεταχείριση και η απαγόρευση των διακρίσεων χαρακτηριστικά φυλής, χρώματος, εθνικής ή εθνοτικής καταγωγής, γενεαλογικών καταβολών, θρησκείας, αναπηρίας, σεξουαλικού προσανατολισμού, φύλου, έκφρασης ταυτότητας ή χαρακτηριστικών φύλου, σωματικής κατάστασης, κατάστασης υγείας, ή άλλης πραγματικής κατάστασης, όπως άλλωστε επιτάσσουν διατάξεις διεθνών οργανισμών όπως του Συμβουλίου της Ευρώπης, του Επιτρόπου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα του Συμβουλίου της Ευρώπης, της Έκθεσης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, και των Αρχών της Yogyakarta που έχουμε ήδη παραπέμψει πιο πάνω.

Άρθρο 6. Ειδική Ψηφιακή Πλατφόρμα.

Σε αυτό το άρθρο ορίζεται η μέθοδος ειδικής ψηφιακής πλατφόρμας για την υποβολή αναφορών περιστατικών ενδοσχολικής βίας, εκφοβισμού και παρενοχλήσεων. Παράλληλα με αυτήν υπάρχει η δυνατότητα υποβολής αναφορών, προφορικών ή γραπτών, απευθείας στον Διευθυντή ή τον Προϊστάμενο κάθε σχολικής μονάδας και Εργαστηριακού Κέντρου.

Εδώ, προτείνουμε να αναδιατυπωθεί ως ακολούθως ώστε να διασφαλίζεται η καταγραφή (όταν οι αναφορές γίνονται γραπτώς ή προφορικώς):

[…]Η υποβολή αναφορών στην ειδική ψηφιακή πλατφόρμα δεν εξαρτάται από άλλους όρους και προϋποθέσεις, είναι δε προαιρετική και παράλληλη με τη δυνατότητα υποβολής αναφορών, προφορικών ή γραπτών, απευθείας στον Διευθυντή ή τον Προϊστάμενο κάθε σχολικής μονάδας και Εργαστηριακού Κέντρου (Ε.Κ.), ο οποίος υπό τη παρουσία του καταγγέλοντος προσώπου ή νόμιμου εκπροσώπου του καταγράφει στην ειδική ψηφιακή πλατφόρμα την αναφορά του […]

Άρθρο 7. Υπεύθυνοι αποδέκτες αναφορών στη σχολική μονάδα

Στο Άρθρο 7, αρχικά ορίζεται ο θεσμός των Αποδεκτών – Υπευθύνων, οι οποίοι θα είναι οι αποδέκτες των αναφορών για περιστατικά διακρίσεων, παρενοχλήσεων, εκφοβισμού και ενδοσχολικής βίας που υποβάλλονται ψηφιακά. Όπως αναφέρεται στην παρούσα διάταξη, αυτοί είναι «στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση ο Διευθυντής ή ο Προϊστάμενος της σχολικής μονάδας και ένας (1) εκπαιδευτικός που ορίζεται από εκείνον για τον σκοπό αυτό. Στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση ο Διευθυντής σε κάθε σχολική μονάδα συνεπικουρείται από έναν (1) Σύμβουλο Σχολικής Ζωής που είναι υπεύθυνος για τη διαχείριση κρίσεων και την πρόληψη κάθε τύπου αντικοινωνικών συμπεριφορών. Η επεξεργασία των αναφορών γίνεται με δική τους ευθύνη και ο χειρισμός αυτών λαμβάνει υπόψη κατά προτεραιότητα τις αναφορές για σοβαρές αντικοινωνικές και παραβατικές συμπεριφορές που πλήττουν μαθητές και διαταράσσουν την εκπαίδευση».

Παρ’ ότι θεωρούμε ότι βρίσκεται σε θετική κατεύθυνση κάθε προσπάθεια αντιμετώπισης του σχολικού εκφοβισμού και της ενδοσχολικής βίας, μολαταύτα όλα αυτά παραμένουν κενά νοήματος όταν:

1. Δεν αναφέρονται οι μορφές σχολικού εκφοβισμού ή ρατσισμού και οι αιτίες τους (θεωρούμε απολύτως απαραίτητο να αναφέρονται συγκεκριμένα οι λόγοι: χαρακτηριστικά φυλής, χρώματος, εθνικής ή εθνοτικής καταγωγής, γενεαλογικών καταβολών, θρησκείας, αναπηρίας, σεξουαλικού προσανατολισμού, φύλου, έκφρασης ταυτότητας ή χαρακτηριστικών φύλου, σωματικής κατάστασης, κατάστασης υγείας, ή άλλης πραγματικής κατάστασης),
2. Δεν αναφέρονται ποια είναι τα κριτήρια που πρέπει να πληρούν τα πρόσωπα που θα οριστούν σε αυτές τις θέσης, και,
3. Η κατάρτιση που πρέπει να έχουν τα πρόσωπα αυτά και σε ποιους συγκεκριμένους τομείς (λόγου χάριν –το ελάχιστο- να έχουν λάβει ειδικά σεμινάρια στους τομείς του ενδοσχολικού εκφοβισμού, βία και παρενοχλήσεων στους προαναφερόμενους τομείς και να έχουν αξιολογηθεί επ’ αυτών ή ειδικά οι σχολικοί σύμβουλοι να έχουν εξειδικευμένες γνώσεις παιδοψυχολογίας).

Δίχως όλα τα παραπάνω το Άρθρο αυτό είναι κενό, χωρίς περιεχόμενο και σαφέστατα δεν θα υπάρχει και κανένα απολύτως αποτέλεσμα.

Ομοίως και στο Άρθρο 8 (Αρμόδια όργανα εξέτασης αναφορών και περιστατικών ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού), στο Άρθρο 9 (Αρμοδιότητες για την αντιμετώπιση περιστατικών ενδοσχολικής βίας), καθώς και στο Άρθρο 10 (Ομάδες δράσης – Σύσταση και συγκρότηση).

Πέραν όλων των παραπάνω, το ΣΥΔ επίσης προτείνει:

• την άμεση τροποποίηση της νομοθεσίας για την ίση μεταχείριση, ώστε να συμπεριλαμβάνονται ο σεξουαλικός προσανατολισμός, η έκφραση, ταυτότητα και τα χαρακτηριστικά φύλου στον χώρο της παιδείας,
• τη λήψη νομοθετικών μέτρων για την αντιμετώπιση της δημόσιας διάδοσης, δημόσιας διανομής ή παραγωγής ή αποθήκευσης ρατσιστικού υλικού στον χώρο της εκπαίδευσης κατά τις συστάσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης,
• την πρόσθεση ειδικών διατάξεων για τα τρανς και φυλοδιαφορετικά πρόσωπα που θα τους επιτρέπεται ανεξάρτητα απ’ το εάν έχουν μεταβάλλει νομικά την καταχώρηση στο ληξιαρχείο σύμφωνα με τη ταυτότητα φύλου τους: (i) την χρήση του ονόματος σύμφωνα με την ταυτότητα φύλου τους, (ii) την καταγραφή τους σύμφωνα με την ταυτότητα φύλου τους, και (iii) τη χρήση τουαλέτας ή και αποδυτηρίων σύμφωνα με τη ταυτότητα φύλου τους, σε συμμόρφωση με σχετική απόφαση του Συνηγόρου του Πολίτη όπου σε περίπτωση τρανς μαθήτριας πρότεινε στη διεύθυνση του σχολείου, να γίνει σεβαστή η βούλησή της σχετικά με τη χρήση του ονόματος που η ίδια επιθυμεί στις σχέσεις της με τους συμμαθητές της και τους εκπαιδευτικούς, τις γυναικείες ενδυματολογικές της προτιμήσεις, και τη χρήση της γυναικείας τουαλέτας ,
• διαρκή προγράμματα επιμόρφωσης σε ζητήματα σεξουαλικού προσανατολισμού, έκφρασης, ταυτότητας φύλου και χαρακτηριστικών φύλου.

Το Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών, καταθέτει τις παραπάνω προτάσεις, και καλεί το Υπουργείο Παιδείας να λάβει υπόψη του όλες τις παραπάνω παρατηρήσεις μας, στην κατεύθυνση της πραγματικής πρόληψης και αντιμετώπισης της βίας και του εκφοβισμού στα σχολεία, της καθολικής εφαρμογής της ίσης μεταχείρισης στον τομέα της παιδείας, διότι δυστυχώς η ισχύουσα νομοθεσία για την ίση μεταχείριση και την απαγόρευση των διακρίσεων δεν συμπεριλαμβάνει τον χώρο της παιδείας στο πεδίο εφαρμογής της, καθώς και μίας εκπαίδευσης που θα προάγει τα ανθρώπινα δικαιώματα όλων των συνανθρώπων μας, συμπεριλαμβανομένων των ΛΟΑΤΚΙ+ προσώπων.

ΤΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

ΣΩΜΑΤΕΙΟ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΔΙΕΜΦΥΛΙΚΩΝ

Ευαγγελιστρίας 6, Καλλιθέα Αθήνα, 17671

Τηλ. 210.9210 697 & 698 753 9741

Ώρες γραφείου για το κοινό: Δευτέρα έως Παρασκευή   –  11.00-18.00

http://tgender.gr – http://www.transgender-association.gr/

syd.secretary@gmail.com – transgender.support.association@gmail.com

Σύνδεσμοι – Παραπομπές:

[1] «Ζούμε Αρμονικά Μαζί – Σπάμε τη Σιωπή»: Ρυθμίσεις για την πρόληψη και αντιμετώπιση της βίας και του εκφοβισμού στα σχολεία και άλλες διατάξεις: http://www.opengov.gr/ypepth/?p=6049

[2] Ν. 4604/2019, (ΦΕΚ 50/Α/26-3-2019) «Προώθηση της ουσιαστικής ισότητας των φύλων, πρόληψη και καταπολέμηση της έμφυλης βίας – Ρυθμίσεις για την απονομή Ιθαγένειας – Διατάξεις σχετικές με τις εκλογές στην Τοπική Αυτοδιοίκηση – Λοιπές διατάξεις», https://www.e-nomothesia.gr/autodioikese-demoi/nomos-4604-2019-phek-50a-26-3-2019.html

[3] Σύσταση της Επιτροπής των Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης σχετικά με μέτρα για την καταπολέμηση των διακρίσεων λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού ή ταυτότητας φύλου: https://rm.coe.int/16804c50b0

[4] Εθνική Στρατηγική για την ισότητα των ΛΟΑΤΚΙ+: https://primeminister.gr/wp-content/uploads/2021/06/ethniki_statigiki_gia_thn_isothta_ton_loatki.pdf

[5] Σχετικά με τις δημόσιες διακρίσεις και τη ρητορική μίσους κατά των ατόμων LGBTI (2019/2933(RSP)) https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/B-9-2019-0234_EL.html

[6] LGBT youth at higher risk for suicide attempts: https://www.reuters.com/article/us-health-lgbt-teen-suicide/lgbt-youth-at-higher-risk-for-suicide-attempts-idUSKCN1MI1SL

[7] ΣΥΔ Δελτίο Τύπου 04.02.2022: http://tgender.gr/deltio-typoy-kataggelia-ratsistiko/

[8] ΣΥΔ Δελτίο Τύπου 05.10.2022: http://tgender.gr/deltio-typoy-kataggelia-ratsistiko-2/

[9] Έκθεση ECRI 2022: https://rm.coe.int/ecri-first-report-on-greece-adopted-on-28-june-2022-published-on-22-se/1680a818bf

[10] Αυτό μπορεί να γίνει στη βάση των οδηγιών διεθνών οργανισμών που ήδη έχουμε συνυπογράψει ως χώρα (UNESCO, Συμβούλιο της Ευρώπης κ.α.) αλλά και άλλων χωρών που ήδη έχουν εργαστεί στο θέμα (Μάλτα, Ολλανδία, Καναδάς κ.α.). : https://www.unfpa.org/publications/international-technical-guidance-sexuality-education

[10] Χάρτης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Παιδεία της Δημοκρατίας και την Εκπαίδευση στα Ανθρώπινα Δικαιώματα. https://rm.coe.int/1680487828

[12] Οι αρχές της Yogyakarta (οικουμενικός οδηγός για τα ανθρώπινα δικαιώματα που συγκεφαλαιώνει τις διεθνείς νομικές δεσμεύσεις που πρέπει να τηρούν όλα τα Κράτη. https://arxesyogyakarta.files.wordpress.com/2008/06/cebfceb9-ceb1cf81cf87ceb5cf83-cf84ceb7cf83-yogyakarta-el5.pdf

[13] Σχετικά με τις δημόσιες διακρίσεις και τη ρητορική μίσους κατά των ατόμων ΛΟΑΤΚΙ+ (2019/2933(RSP)) https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/B-9-2019-0234_EL.html