Αθήνα, 19 Μαρτίου 2018

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Θέμα: «Παρατηρήσεις του ΣΥΔ επί του Σχεδίου Νόμου για την προώθηση της ουσιαστικής ισότητας των φύλων και την καταπολέμηση της έμφυλης βίας».

Το Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών (ΣΥΔ), μη κυβερνητική οργάνωση εθελοντικού χαρακτήρα για τα δικαιώματα της τρανς κοινότητας, με το παρόν δελτίο τύπου, καταθέτει τις προτάσεις του επί του Σχεδίου Νόμου του Υπουργείου Εσωτερικών που βρίσκεται υπό διαβούλευση για την Προώθηση της ουσιαστικής Ισότητας των φύλων και την καταπολέμηση της έμφυλης βίας»[1].

Όπως αναφέρεται στο Άρθρο 1, σκοπός του Σχεδίου Νόμου είναι: «η εξάλειψη των διακρίσεων με βάση το φύλο, η ίση μεταχείριση των φύλων, η παροχή ίσων ευκαιριών σε αυτά για την εναρμόνιση ιδιωτικής, οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής».

Σε αυτή τη βάση και υπό το φως του πρόσφατα ψηφισθέντος ν. 4491/2017 (νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου)[2], όπου η ταυτότητα φύλου ορίζεται: «1. Ως ταυτότητα φύλου νοείται ο εσωτερικός και προσωπικός τρόπος με τον οποίο το ίδιο το πρόσωπο βιώνει το φύλο του, ανεξάρτητα από το φύλο που καταχωρίστηκε κατά τη γέννησή του με βάση τα βιολογικά του χαρακτηριστικά», σε συνδυασμό με το Άρθρο 3, παρ. 2β του ν. 3896 (νομοθεσία για την ίση μεταχείριση λόγω φύλου)[3]: «Διάκριση λόγω φύλου συνιστά, επίσης, οποιαδήποτε λιγότερο ευνοϊκή μεταχείριση προσώπου που συνδέεται με αλλαγή φύλου», που καθιστούν την ταυτότητα και τα χαρακτηριστικά φύλου ως θεμελιώδη διάσταση του φύλου που είναι εγγενής και άμεσα συνδεόμενη με αυτήν, και όχι απλά ως έδαφος συρρέουσας με άλλες διακρίσεις ή πολλαπλή διάκριση, καταθέτει κατ’ άρθρο τις ακόλουθες προτάσεις για τη βελτίωσή του:

Άρθρο 3 (Ορισμοί).

Η παράγραφος 1 (ένταξη της διάστασης του φύλου), υπό το φως όσων τεκμηριώσαμε στην προηγούμενη παράγραφο, θεωρούμε ότι πρέπει να συμπληρωθεί και η έννοια της ταυτότητας και των χαρακτηριστικών φύλου καθώς πρέπει να νοούνται διαστάσεις της έννοιας του φύλου. Δεδομένης, μάλιστα της Απόφασης 67/2018 του Ειρηνοδικείου Αμαρουσίου που αναγνώρισε σε μη δυαδικό πρόσωπο ως χαρακτηριστικό στοιχείο της προσωπικότητας με το οποίο αποκλειστικά το γνωρίζουν και ονοματίζουν στο οικογενειακό και κοινωνικό του περιβάλλον το δικαίωμα μεταβολής των εγγράφων του ώστε να προσδιορίζεται η ταυτότητά του στο κύριο όνομα που χρησιμοποιεί[4], είναι σαφές ότι πρέπει να συμπεριληφθούν και τα μη δυαδικά πρόσωπα. Συγκεκριμένα προτείνουμε την αναδιατύπωση:

«1. Ένταξη της Διάστασης του Φύλου σε όλες τις πολιτικές (gender mainstreaming): Για το σκοπό της επίτευξης της ουσιαστικής ισότητας των φύλων, η διάσταση του φύλου εντάσσεται σε όλους τους τομείς του ιδιωτικού και δημοσίου βίου και ιδίως στην πολιτική, κοινωνική, οικονομική και πολιτιστική της χώρας. H ένταξη της διάστασης του φύλου, στους τομείς του προηγουμένου εδαφίου, συμπεριλαμβανομένης της διάστασης της ταυτότητας και των χαρακτηριστικών φύλου ή και των μη δυαδικών ταυτοτήτων, αποτελεί μέθοδο για τη βελτίωση του σχεδιασμού, της άσκησης και αξιολόγησης των ασκούμενων πολιτικών και της αποτίμησης των συνεπειών κάθε προγραμματισμένης δράσης, συμπεριλαμβανόμενης της νομοθετικής.

Η παράγραφος 2 (θετικά μέτρα), αναφέρεται στη λήψη των μέτρων που λαμβάνονται υπόψη τα πραγματικά χαρακτηριστικά και καταστάσεις που συνδέονται με το φύλο, υπέρ του οποίου λαμβάνονται τα σχετικά μέτρα, καθώς και η ενδεχόμενη συρροή τους με άλλες αιτίες διάκρισης, όπου ανάμεσα στα υπόλοιπα (σωστά) αναφέρεται η ταυτότητα φύλου, όμως λείπουν τα χαρακτηριστικά φύλου (έννοια που χαρακτηρίζει τα ίντερσεξ πρόσωπα) που επίσης μπορούν να αποτελέσουν έδαφος διάκρισης και αναφέρεται σε μία σειρά ακόμη νομοθεσιών απαγόρευσης των διακρίσεων[5]. Συνεπώς τόσο για ουσιαστικούς λόγους, όσο και για λόγους καλής νομοθέτησης είναι απαραίτητη σ’ αυτήν την παράγραφο η προσθήκη των χαρακτηριστικών φύλου.

Η παράγραφος 6 (άμεσες και έμμεσες διακρίσεις), λόγω της παραγράφου 2β του Άρθρου 3 του ν. 3896 (βλέπε παραπομπή Νο3), θεωρούμε ότι πρέπει να συμπληρωθεί με παράγραφο γ, ως ακολούθως:

«γ) Διάκριση λόγω φύλου συνιστά επίσης κάθε λιγότερο ευνοϊκή μεταχείριση προσώπου λόγω ταυτότητας ή χαρακτηριστικών φύλου ή μη δυαδικής ταυτότητας, σύμφωνα με την περ. β του άρθρου 3 του ν.3896/2010 καθώς και κάθε προσώπου που δεν εντάσσεται στο έμφυλο δίπολο».

Η παράγραφος 7 (πολλαπλές διακρίσεις), ομοίως πρέπει για τους λόγους που προαναφέρθηκαν στην παράγραφο 2, να συμπληρωθεί και αυτή με τα χαρακτηριστικά φύλου καθώς και με τις μη δυαδικές ταυτότητες.

Η παράγραφος 10 (γλωσσικός σεξισμός), θεωρούμε ότι πρέπει να αναδιατυπωθεί καθώς περιλαμβάνει μόνο τον σεξισμό που αποτυπώνει τις σχέσεις εξουσίας των αντρών κατά των γυναικών. Δεν συμπεριλαμβάνει ούτε τα διεμφυλικά πρόσωπα, ούτε τα μη δυαδικά. Με αυτό το σκεπτικό προτείνουμε την αναδιατύπωσή του ως ακολούθως:

«10. Γλωσσικός σεξισμός ή σεξιστική γλώσσα: Η χρήση της γλώσσας η οποία αποτυπώνει τις σχέσεις εξουσίας ανάμεσα στα φύλα και λειτουργεί με τέτοιο τρόπο, ώστε να διαιωνίζονται και να νομιμοποιούνται η άνιση μεταχείριση, οι διακρίσεις ή και η βία για λόγους φύλου, συμπεριλαμβανομένης της διάστασης της ταυτότητας και των χαρακτηριστικών φύλου ή προσώπων που δεν εντάσσονται εντός του έμφυλου διπόλου.»

Άρθρο 4 (μηχανισμοί και φορείς για την πραγμάτωση της ισότητας).

Στην παράγραφο 1, για τους λόγους που προαναφέρθηκαν (παράγραφος 1), θεωρούμε ότι πρέπει να συμπληρωθεί με τις έννοιες της ταυτότητας και των χαρακτηριστικών φύλου. Συγκεκριμένα προτείνουμε την αναδιατύπωση:

«1. Ο εθνικός μηχανισμός για την ισότητα των φύλων περιλαμβάνει το σύνολο των υπηρεσιών και φορέων που σε επίπεδο κεντρικό, περιφερειακό και τοπικό είναι αρμόδιοι για το σχεδιασμό και την υλοποίηση πολιτικών, μέτρων και δράσεων για την προώθηση της ισότητας των φύλων και για την ίση μεταχείριση ή και την παρακολούθηση και αντιμετώπιση των διακρίσεων λόγω φύλου, συμπεριλαμβανομένης της διάστασης της ταυτότητας και των χαρακτηριστικών φύλου ή των προσώπων που δεν εντάσσονται στο έμφυλο δίπολο , που εκδηλώνονται στην εργασία, όπως και στον ιδιωτικό, δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα».

Άρθρο 7 (ένταξη της διάστασης του φύλου στη σύνταξη των δημόσιων εγγράφων).

Η παράγραφος 2, για τους λόγους που εξηγήθηκαν στην παρ. 10 του Άρθρου 3, θεωρούμε ότι πρέπει να αναδιατυπωθεί ώστε να αποφεύγεται ο γλωσσικός σεξισμός κατά των μη-δυαδικών προσώπων. Η μη αναφορά του φύλου σαφέστατα βοηθά αυτήν την κατεύθυνση, ωστόσο είτε θα πρέπει να χρησιμοποιείται το ουδέτερο γένος για όλα τα πρόσωπα, είτε εάν χρησιμοποιούνται άρθρα που δηλώνουν γένος θα πρέπει να συμπεριλαμβάνεται και άρθρο / προσδιορισμός ουδέτερος. Μία από τις αναδιατυπώσεις που θα μπορούσαν να προταθούν είναι:

«2. Η ταυτοποίηση προσώπων σε δημόσια έγγραφα γίνεται με την αναγραφή του ονόματος των γονέων χωρίς αναφορά στο φύλο τους. »

Άρθρο 13 (προώθηση της ισότητας των φύλων μέσα από την εκπαίδευση και την εκπαιδευτική διαδικασία).

Η παράγραφος 2, σημείο γγ, πέραν του ότι δεν έχει σωστή σύνταξη, πρέπει να αναδιατυπωθεί για λόγους που εξηγήθηκαν παραπάνω ως ακολούθως:

«γγ) στο σχεδιασμό και στην υλοποίηση σχετικών προγραμμάτων ευαισθητοποίησης/ενημέρωσης των εκπαιδευτικών, για την εξάλειψη κάθε είδους διάκρισης λόγω φύλου και τις ανάγκες επιμόρφωσης και ευαισθητοποίησης των εκπαιδευτικών σε θέματα φύλου.»

Άρθρο 14 (ένταξη της διάστασης του φύλου στη δημόσια υγεία).

Η παράγραφος 2, θεωρούμε ότι πρέπει να αναδιατυπωθεί ώστε να είναι συμπεριληπτική προς όλα τα πρόσωπα. Προτείνουμε την αναδιατύπωση:

«2. Η Πολιτεία προωθεί την έρευνα για την υγεία των φύλων με βάση τις καταγεγραμμένες και επιστημονικά τεκμηριωμένες ανάγκες τους και επιδιώκει την ισότιμη συμμετοχή όλων των προσώπων ανεξαρτήτως φύλου σε όλα τα ερευνητικά προγράμματα.»

Η παράγραφος 3β, θεωρούμε ότι πρέπει να συμπληρωθεί ώστε να λαμβάνεται ιδιαίτερη μέριμνα στα πρόσωπα που αντιμετωπίζουν πολλαπλές διακρίσεις λόγω φύλου. Προτείνουμε την εξής αναδιατύπωση:

«β) εντάσσουν τη διάσταση του φύλου στο μηχανισμό και τις διαδικασίες συλλογής και επεξεργασίας στοιχείων σχετικών με το επίπεδο υγείας και νοσηρότητας, τους παράγοντες που επηρεάζουν την υγεία του πληθυσμού σε εθνική εμβέλεια, την καταγραφή των αναγκών των ευπαθών κοινωνικά ομάδων πληθυσμού, και των πληθυσμών που διαβιώνουν υπό συνθήκες κοινωνικού αποκλεισμού, ιδίως όσων βιώνουν πολλαπλές διακρίσεις κατά την έννοια του Άρθρου 3, παρ. 7 του παρόντος νόμου».

Η παράγραφος 4, θεωρούμε ότι πρέπει να συμπληρωθεί ώστε να συμπεριλαμβάνονται τα διεμφυλικά πρόσωπα που είτε κακοποιούνται, είτε είναι θύματα διακρίσεων ή βίας, είτε είναι άστεγα, μετανάστες ή πρόσφυγες . Προτείνουμε την ακόλουθη αναδιατύπωση:

«4. Ο θεσμός των «Διαμεσολαβητών Υγείας (Δ.Υ.)», όπως έχει θεσμοθετηθεί και ισχύει, σύμφωνα με το άρθρο 61 του ν.4368/2016 (Α’21), αξιοποιείται με σκοπό τη διευκόλυνση της πρόσβασης στις κρατικές δομές και υπηρεσίες υγείας μονογονεικών οικογενειών με μόνο γονέα τη μητέρα καθώς και γυναικών ή προσώπων που λόγω του χαρακτηριστικού της ταυτότητας ή των χαρακτηριστικών φύλου τους έχουν κακοποιηθεί, είναι θύματα παράνομης διακίνησης σωματεμπορίας ή είναι θύματα παράνομης διακίνησης και διεθνικής σωματεμπορίας, αιτούντων διεθνούς προστασίας ή μεταναστών, εφήβων, τρίτης ηλικίας, ή με σοβαρά προβλήματα υγείας ή αστέγων ή προσώπων που διαβιούν κάτω από το όριο της φτώχιας».

Άρθρο 15 (Φύλο και Κοινωνική Αλληλεγγύη).

Στο σημείο β, θεωρούμε για λόγους συμπερίληψης, πλην των γυναικών και των προσώπων που είναι ευπαθή λόγω προκαταλήψεων ή διακρίσεων για λόγους ταυτότητας ή χαρακτηριστικών φύλου. Προτείνουμε την αναδιατύπωση:

«β) σχεδιάζουν προγράμματα κοινωνικής προστασίας, τα οποία επικεντρώνονται ιδίως στην ενίσχυση ευπαθών ομάδων γυναικών ή προσώπων που είναι ευπαθή λόγω της ταυτότητας ή χαρακτηριστικών φύλου τους ή και λόγω μη δυαδικών ταυτοτήτων, και στην αύξηση των δυνατοτήτων τους για το σκοπό της ενσωμάτωσης ή επανένταξής τους στο οικονομικό και κοινωνικό περιβάλλον.»

Άρθρο 21 (μέτρα για την προώθηση της ισότητα των φύλων στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, στη διαφήμιση και στις αρμοδιότητες του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης)

Η παράγραφος 1, πρέπει να αναδιατυπωθεί ώστε να είναι συμπεριληπτική ως προς όλες τις διαστάσεις του φύλου. Προτείνουμε την ακόλουθη αναδιατύπωση:

«1. Στο χώρο των μέσων μαζικής ενημέρωσης, έντυπων ή ηλεκτρονικών και στο χώρο της διαφήμισης λαμβάνεται μέριμνα για την προώθηση της ουσιαστικής ισότητας των φύλων με την προβολή μιας ισότιμης και απαλλαγμένης από στερεότυπα εικόνας του γυναικείου φύλου καθώς και όλων των προσώπων στη βάση της έκφρασης, ταυτότητας ή χαρακτηριστικών φύλου ή και λόγω μη δυαδικών ταυτοτήτων και ιδίως […]».

ΤΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ
ΣΩΜΑΤΕΙΟ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΔΙΕΜΦΥΛΙΚΩΝ (Σ.Υ.Δ.)
Συγγρού 29, 1ος όροφος, Αθήνα, ΤΚ 11743
Τηλ. 210.9210697

Ώρες λειτουργίας γραφείου:
Δευτέρα –Παρασκευή 09.00-14.00 & 17.00-20.00.

http://www.transgender-association.gr/
transgender.support.association@gmail.com

ΣΥΝΔΕΜΟΙ – ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ:

[1]http://www.opengov.gr/ypes/?p=5597.

[2]N. 4491/2017: https://www.taxheaven.gr/laws/law/index/law/838.

[3] Ν. 3896/2010: https://www.taxheaven.gr/laws/law/index/law/268.

[4] Βλέπε σχετικό δελτίο τύπου του ΣΥΔ αναφορικά με την Απόφαση 67/2018 του Ειρηνοδικείου Αμαρουσίου: http://t-zine.gr/istoriki-apofasi-gia-ta-dikeomata-ton-mi-dyadikon-prosopon/.

[5] Βλέπε επί παραδείγματι Ν. 4443/2016 (νομοθεσία για την εφαρμογή της ίσης μεταχείριση), Άρθρο 3, παρ. 1: «1. Με την επιφύλαξη των παραγράφων 3 και 4 του παρόντος άρθρου, καθώς και του άρθρου 4, η αρχή της ίσης
μεταχείρισης ανεξαρτήτως φυλής, χρώματος, εθνικής ή εθνοτικής καταγωγής, γενεαλογικών καταβολών, θρησκευτικών ή άλλων πεποιθήσεων, αναπηρίας ή χρόνιας πάθησης, ηλικίας, οικογενειακής ή κοινωνικής κατάστασης, σεξουαλικού προσανατολισμού, ταυτότητας ή χαρακτηριστικών φύλου»: https://www.taxheaven.gr/laws/law/index/law/791.