Αθήνα, 9 Αυγούστου 2023

ΑΝΟΙΚΤΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ

Θέμα: «Αναφορά του Σωματείου Υποστήριξης Διεμφυλικών, κατά του Βασιλείου Γραμμένου του Αναστασίου, βουλευτή της Α’ Αθήνας».

ΣΥΔ ΑΝΟΙΚΤΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ: «Αναφορά του Σωματείου Υποστήριξης Διεμφυλικών, κατά του Βασιλείου Γραμμένου του Αναστασίου, βουλευτή της Α’ Αθήνας».

Προς: Πρόεδρο Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Κοινοβουλευτικής Δεοντολογίας, κύριο Γεώργιο Γεωργαντά

    Αξιότιμε κύριε Πρόεδρε,

Με την παρούσα βρισκόμαστε στην ιδιαίτερα δυσάρεστη θέση να απευθυνθούμε προς εσάς με ανοικτή δημόσια επιστολή, έπειτα από έγγραφη ερώτηση του βουλευτή της Ελληνικής Λύσης, κύριο Βασίλειο Γραμμένο προς την κυρία Υπουργό Πολιτισμού με θέμα «Δραματική ποιοτική κατάπτωση στην τέχνη του θεάτρου από τις φετινές επιλογές του Φεστιβάλ Αθηνών».

Συγκεκριμένα, όπως σας καταθέσαμε στην Αναφορά με Αριθμό Πρωτοκόλλου 3476/08.08.2023 την Τρίτη 8 Αυγούστου 2023:

Περιήλθε σε γνώση μας η με ημερομηνία 03.08.2023 έγγραφη ερώτηση του ως άνω βουλευτή προς την κ. Υπουργό Πολιτισμού με θέμα “Δραματική ποιοτική κατάπτωση στην τέχνη του θεάτρου από τις φετινές επιλογές του Φεστιβάλ Αθηνών”.

Στο κείμενο της εν λόγω ερώτησης περιλαμβάνονται αρνητικές αναφορές για «κακοποίηση του ιερού χώρου της Επιδαύρου εξ αιτίας των προβληματικών και ακατάλληλων φετινών επιλογών του Φεστιβάλ Αθηνών, οι οποίες αντί να προάγουν τον πολιτισμό, την τέχνη και το ήθος, πράττουν ακριβώς το αντίθετο», εστιάζοντας, μεταξύ άλλων στον σεξουαλικό προσανατολισμό, καθώς και την ταυτότητα φύλου των καλλιτεχνών που συμμετείχαν σε σχετικές θεατρικές παραστάσεις.

Το συγκεκριμένο κείμενο της ερώτησης του βουλευτή περιέχει μισαλλόδοξο κακοποιητικό λόγο, χρησιμοποιώντας αφενός παρωχημένη ορολογία (π.χ. «τρανσέξουαλ», «ιδιαιτερότητες») ενώ έμμεσα προτρέπει σε διακρίσεις όσον αφορά την συμμετοχή διεμφυλικών καλλιτεχνών στις παραστάσεις του Φεστιβάλ Αθηνών.

Το Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών (ΣΥΔ), σύμφωνα με το καταστατικό του όπως αυτό τροποποιήθηκε και κωδικοποιήθηκε το έτος 2019 και είναι αναρτημένο στην ιστοσελίδα του, έχει ως σκοπό, μεταξύ άλλων, την προώθηση και υποστήριξη της ισονομίας, ισότητας, των θεμελιωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών και της ίσης μεταχείρισης στην Ελληνική επικράτεια των διεμφυλικών / τρανς, φυλοδιαφορετικών, μη δυαδικών και ίντερσεξ προσώπων, καθώς και την κατάργηση των διακρίσεων με βάση την έκφραση, την ταυτότητα και τα χαρακτηριστικά φύλου, σύμφωνα με τις αρχές που προκύπτουν από το Ελληνικό Σύνταγμα, τον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων του Ανθρώπου της Ε.Ε., την Ε.Σ.Δ.Α., το Δ.Σ.Α.Π.Δ. και τις Αρχές της Yogyakarta για την εφαρμογή του διεθνούς δικαίου ανθρώπινων δικαιωμάτων χωρίς διακρίσεις λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού, ταυτότητας φύλου, χαρακτηριστικών φύλου και έκφρασης φύλου. Μέσα για την επίτευξη αυτού του σκοπού είναι μεταξύ άλλων η νομική υποστήριξη των προσώπων αυτών καθώς και η δυνατότητα προσφυγής στην Δικαιοσύνη και σε κάθε άλλη Αρχή για την προστασία των δικαιωμάτων και ελευθεριών τους.

Επομένως, το Σ.Υ.Δ. διαθέτει άμεσο έννομο συμφέρον για την υποβολή της παρούσας αναφοράς.

Η επίμαχη ερώτηση του βουλευτή

Η με ημερομηνία 03.08.2023 ερώτηση του βουλευτή, η οποία έχει αναρτηθεί στην επίσημη ιστοσελίδα της Βουλής [1] , έχει ως εξής:

«ΕΡΩΤΗΣΗ
Αθήνα, 3/8/2023
Του: Βασίλειου Γραμμένου, Βουλευτή Α’ Αθηνών
ΠΡΟΣ: Την κ. Υπουργό Πολιτισμού
ΘΕΜΑ: «Δραματική ποιοτική κατάπτωση στην τέχνη του θεάτρου από τις φετινές επιλογές του Φεστιβάλ Αθηνών»
Κυρία Υπουργέ,
Πλήθος δημοσιευμάτων αλλά και ορυμαγδός αντιδράσεων αναδείχθηκαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από εξοργισμένους λάτρεις της τέχνης, με αναφορά στην κακοποίηση του ιερού χώρου της Επιδαύρου εξ’ αιτίας των προβληματικών και ακατάλληλων φετινών επιλογών του Φεστιβάλ Αθηνών, οι οποίες, αντί να προάγουν τον πολιτισμό, την τέχνη και το ήθος, πράττουν ακριβώς το αντίθετο. Η ανοχή αυτών των επιλογών του Φεστιβάλ Αθηνών από το Υπουργείο σας προκαλεί εύλογα ερωτήματα για το πότε θα αρχίσει μια υγιής αντίδραση στην κακοποίηση της τέχνης, ενώ είναι θλιβερό το ότι οι παραπάνω επιλογές περνούν έμμεσα μηνύματα προς τους νέους ηθοποιούς που πασχίζουν να επιβιώσουν και να αρχίσουν μια καριέρα, ωθώντας τους να βάλουν «ροζ αγγελίες», μήπως τους προτιμήσει και τους παραχωρήσει έναν ρόλο κάποιος σκηνοθέτης με «ιδιαιτερότητες».
Με δεδομένα όλα τα παραπάνω,
Ερωτάται ο κ. Υπουργός:
1. Ποια είναι η θέση σας για τον ποιοτικό κατήφορο που παρατηρήθηκε στο κλασσικό θέατρο της Επιδαύρου από τις φετινές επιλογές του Φεστιβάλ Αθηνών με τις μπασκέτες, τα σκουπίδια και τις εκδιδόμενες τρανσέξουαλ να κατακλύζουν ως θέαμα αυτόν τον ιερό χώρο της Τέχνης, όπου κάποτε ιερά τέρατα του θεάτρου μας ποιούσαν ήθος;
2. Ποια είναι η θέση σας αναφορικά με τα πρόσφατα δημοσιεύματα που εγκαλούν το Φεστιβάλ Αθηνών για την προώθηση παραστάσεων που προσβάλλουν τα ήθη και τον πολιτισμό μας;
3. Με ποια ποιοτικά κριτήρια καταρτίζεται το πρόγραμμα του Φεστιβάλ Αθηνών;
4. Ήσασταν ενήμερη για τις φετινές επιλογές παραστάσεων καθώς και για το ποιόν τους; Αν όχι, γιατί μετά τα αίσχη που διέσυραν διεθνώς την πατρίδα μας δεν έχει κινηθεί η διαδικασία ΕΔΕ; Έχουν καταλογιστεί με άλλον τρόπο οι υπάρχουσες ευθύνες και έχουν απομακρυνθεί από την θέση τους όσοι προήγαγαν και επέλεξαν τα ανοσιουργήματα που αναδείχθηκανστo φετινό πρόγραμμα του Φεστιβάλ Αθηνών;
Ο ερωτών βουλευτής
ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΓΡΑΜΜΕΝΟΣ»

Τo άρθρο 2 του Κώδικα Δεοντολογίας των μελών του Ελληνικού Κοινοβουλίου

Σύμφωνα με το άρθρο 2 (“Γενικές Αρχές”) του Κώδικα Δεοντολογίας οι βουλευτές οφείλουν: α) … β) …, γ)…, δ)…, ε) Να συμβάλλουν στην αποτροπή εκδηλώσεων μίσους κατά προσώπων λόγω της φυλετικής ή εθνικής καταγωγής τους, των θρησκευτικών ή πολιτικών πεποιθήσεών τους, του φύλου τους, της ηλικίας τους, της αναπηρίας τους ή του σεξουαλικού προσανατολισμού τους.

Σύμφωνα με τις δημοσιευμένες στην ιστοσελίδα της Βουλής “Διευκρινήσεις ως προς την εφαρμογή του Κώδικα Δεοντολογίας των μελών του Ελληνικού Κοινοβουλίου”, “Σε αντίθεση με τις ρυθμίσεις περί σύγκρουσης συμφερόντων (άρθρο 3), αποδοχής δώρων και ωφελημάτων (άρθρο 4) και χρήσης εμπιστευτικών πληροφοριών (άρθρο 5), οι ρυθμίσεις των γενικών αρχών διακρίνονται για την αφαιρετική-ελλειπτική τους διατύπωση που επιτρέπει την ένταξη διαφόρων τύπων συμπεριφοράς στο εννοιολογικό τους περιεχόμενο. Εναπόκειται, λοιπόν, στα αρμόδια για την εφαρμογή των διατάξεων του Κώδικα όργανα, αλλά και στους ίδιους τους Βουλευτές, η ενσάρκωση των γενικών αρχών με τη διαμόρφωση επιμέρους κανόνων δεοντολογικής ή αντιδεοντολογικής συμπεριφοράς.”

Στην έννοια του φύλου, όπως αυτή προβλέπεται από το άρθρο 2 παρ. (ε) του Κώδικα, εντάσσεται βεβαίως και η “ταυτότητα φύλου”, δηλαδή, κατά το άρθρο 2 παρ. 1 του Ν.4491/2017 ο “ο εσωτερικός και προσωπικός τρόπος με τον οποίο το ίδιο το πρόσωπο βιώνει το φύλο του, ανεξάρτητα από το φύλο που καταχωρίστηκε κατά τη γέννησή του με βάση τα βιολογικά του χαρακτηριστικά. Η ταυτότητα φύλου περιλαμβάνει την προσωπική αίσθηση του σώματος, καθώς και την κοινωνική και εξωτερική έκφραση του φύλου, τα οποία αντιστοιχούν στη βούληση του προσώπου. Η προσωπική αίσθηση του σώματος μπορεί να συνδέεται και με αλλαγές που οφείλονται σε ιατρική αγωγή ή άλλες ιατρικές επεμβάσεις που επιλέχθηκαν ελεύθερα.” Με βάση την ταυτότητα φύλου, ένα άτομο που ο τρόπος με τον οποίο βιώνει το φύλο του δεν ταυτίζεται με το φύλο που καταχωρίστηκε κατά την γέννησή του ορίζεται ως “διεμφυλικό” / τρανς.

Το γεγονός ότι στην έννοια του φύλου περιλαμβάνεται και η ταυτότητα φύλου επιβεβαιώνεται από την Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, δηλ. την Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας και των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας που κυρώθηκε με τον Ν.4531/2018. Σύμφωνα με το άρθρο 4 παρ. 3 της εν λόγω Σύμβασης, η εφαρμογή των διατάξεών της από τα μέρη, συγκεκριμένα των μέτρων προστασίας των δικαιωμάτων των θυμάτων διασφαλίζονται άνευ διακρίσεων με γνώμονα, μεταξύ άλλων, την ταυτότητα φύλου τους.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η έννοια της ταυτότητας φύλου αποτελεί ανθρώπινη ιδιότητα, η οποία προστατεύεται ιδιαιτέρως από την Ελληνική έννομη τάξη. Με βάση το άρθρο 82Α του Ποινικού Κώδικα, η επιλογή ενός θύματος από τον δράστη λόγω ταυτότητας φύλου αποτελεί λόγο επαύξησης το πλαισίου ποινής σε περίπτωση τέλεσης πλημμελήματος ή κακουργήματος. Κατά τον Ν.4285/2014, η ταυτότητα φύλου είναι μία από τις προστατευόμενες ιδιότητες για το ποινικό αδίκημα της δημόσιας υποκίνησης μίσους ή βίας ή διακρίσεων, καθώς και για το ποινικό αδίκημα της δημόσιας επιδοκιμασίας ή άρνησης εγκλημάτων. Κατά τον Ν.4443/2016, η ταυτότητα φύλου αποτελεί λόγο απαγορευμένης διάκρισης στον εργασιακό τομέα. Στον Ν.4478/2017, η ταυτότητα φύλου αποτελεί λόγο απαγορευμένης διάκρισης για τα θύματα εγκληματικότητας (άρθρο 54), κατ’ ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2012/29/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου “για τη θέσπιση ελάχιστων προτύπων σχετικά με τα δικαιώματα, την υποστήριξη και την προστασία θυμάτων της εγκληματικότητας και για την αντικατάσταση της απόφασης – πλαισίου 2001/220/ΔΕΥ του Συμβουλίου”. Στο άρθρο 1 παρ. 1 του Ν.4491/2017 ορίζεται ότι το πρόσωπο έχει δικαίωμα στην αναγνώριση της ταυτότητας φύλου του ως στοιχείο της προσωπικότητάς του. Με τον Ν.4604/2019 για την προώθηση της ουσιαστικής ισότητας των φύλων, την πρόληψη και την καταπολέμηση της έμφυλης βίας, η ταυτότητα φύλου αναφέρεται στο πεδίο εφαρμογής καθώς και στους ορισμούς, ως στοιχείο της έννοιας της ουσιαστικής ισότητας των φύλων. Στον Ν.4931/2022 η ταυτότητα φύλου περιλαμβάνεται το άρθρο 62 (“πρακτικές μεταστροφής”) ως προς την απαγόρευση μεταχείρισης που αποσκοπεί να μεταβάλει ή να καταστείλει τον σεξουαλικό προσανατολισμό ή την ταυτότητα φύλου. Στον Σωφρονιστικό Κώδικα (Ν.4958/2022) η ταυτότητα φύλου περιλαμβάνεται στο άρθρο 3 περί απαγόρευσης δυσμενούς διακριτικής μεταχείρισης. Στον Ν.5029/2023 για την καταπολέμηση του σχολικού εκφοβισμού, η ταυτότητα φύλου αποτελεί προστατευόμενη ιδιότητα. Εξ όλων αυτών των νομοθετικών αναφορών, συνάγεται ότι η ταυτότητα φύλου συγκροτεί ένα νομικό μέγεθος που συνδέεται με τα ανθρώπινα δικαιώματα και την προστασία τους από απαγορευμένες διακρίσεις.

Επιπλέον, με την Σύσταση CΜ/Rec (2010) 5 των Υπουργών Εξωτερικών των κρατών μελών σχετικά με μέτρα για την καταπολέμηση των διακρίσεων λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού ή ταυτότητας φύλου (του Συμβουλίου της Ευρώπης) ορίζεται ότι τα κράτη μέλη οφείλουν να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα για να καταπολεμήσουν όλες τις μορφές έκφρασης, συμπεριλαμβανομένων των μέσων ενημέρωσης και του διαδικτύου, που μπορεί εύλογα να θεωρηθεί ότι παροτρύνουν, προπαγανδίζουν ή προωθούν το μίσος ή άλλες μορφές διακρίσεων κατά λεσβιών, ομοφυλόφιλων, αμφιφυλόφιλων και διεμφυλικών. Τέτοιος «μισαλλόδοξος λόγος» πρέπει να απαγορεύεται και να καταγγέλλεται δημόσια οπουδήποτε κι αν εμφανίζεται. Όλα τα μέτρα πρέπει να σέβονται το θεμελιώδες δικαίωμα της ελευθερίας της έκφρασης σύμφωνα με το Άρθρο 10 της Σύμβασης και της νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Τα κράτη μέλη οφείλουν να εγείρουν την επίγνωση των δημόσιων αρχών και δημόσιων θεσμών σε όλα τα επίπεδα των αρμοδιοτήτων τους να απέχουν από δηλώσεις, ιδιαιτέρως σε μέσα ενημέρωσης, οι οποίες μπορεί εύλογα να κατανοηθούν ως νομιμοποίηση αυτού του μίσους ή των διακρίσεων. Οι δημόσιοι λειτουργοί και άλλοι εκπρόσωποι του κράτους πρέπει να ενθαρρύνονται στην προώθηση της ανεκτικότητας και στο σεβασμό των δικαιωμάτων των λεσβιών, ομοφυλόφιλων, αμφιφυλόφιλων και διεμφυλικών όταν εισέρχονται σε διάλογο με σημαντικούς εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών, συμπεριλαμβανομένων των μέσων ενημέρωσης, των φορέων αθλητισμού, των πολιτικών οργανώσεων και των θρησκευτικών κοινοτήτων. Περαιτέρω, η ίδια Σύσταση, υπό τον τίτλο “Εργασία” ορίζει ότι τα κράτη μέλη οφείλουν να διασφαλίσουν την κατοχύρωση και εφαρμογή κατάλληλων μέτρων που επιτρέπουν την αποτελεσματική προστασία κατά διακρίσεων λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού ή ταυτότητας φύλου στο χώρο της εργασίας και απασχόλησης στο δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα. Αυτά τα μέτρα πρέπει να καλύπτουν τους όρους πρόσβασης στην εργασία, τις προαγωγές, τις απολύσεις, τις αμοιβές και άλλες εργασιακές συνθήκες, συμπεριλαμβανομένης της αποτροπής, καταπολέμησης και τιμωρίας της παρενόχλησης και άλλων μορφών θυματοποίησης. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται στην παροχή αποτελεσματικής προστασίας στο δικαίωμα της ιδιωτικότητας των διεμφυλικών ατόμων στο πλαίσιο της εργασίας, ιδιαίτερα όσον αφορά τις αιτήσεις εργασίας, ώστε να αποτρέπεται η άσχετη διάδοση του ιστορικού του φύλου τους ή το πρώην όνομά τους στον εργοδότη και τους άλλους εργαζομένους.

Εξ όλων των ανωτέρω συνάγεται ότι η ταυτότητα φύλου, εντασσόμενη στην προστατευόμενη ιδιότητα του “φύλου” κατά το άρθρο 2 του Κώδικα, ήδη αποτελεί προστατευόμενη ιδιότητα ισοδύναμη με τον σεξουαλικό προσανατολισμό. Ωστόσο, με αφορμή την παρούσα αναφορά και για λόγους ασφάλειας δικαίου, η ρητή μνεία στην έννοια της ταυτότητας φύλου θα πρέπει να προστεθεί και στον Κώδικα Δεοντολογίας Μελών του Κοινοβουλίου, όπως ήδη έχει προστεθεί και σε άλλους Κώδικες Δεοντολογίας κρατικών θεσμών, βλ. π.χ. Χάρτα Δεοντολογίας Δικαστικών Λειτουργών Ελεγκτικού Συνεδρίου που τροποποιήθηκε με την απόφαση Ολομελείας ΕλΣυν ΦΓ8.16812/2022 (Β΄ 1579/4.4.2022) και συμπληρώθηκε με την ταυτότητα φύλου, τα χαρακτηριστικά φύλου και την έκφραση φύλου, καθώς και το άρθρο 114 παρ. 2 του Κώδικα δικαστικών υπαλλήλων Ν.4798/2021. Και τούτο διότι δυστυχώς δεν είναι η πρώτη φορά που καταγράφεται μέλος του Κοινοβουλίου να εκφέρει τρανσφοβικό λόγο που αντίκειται στην απαγόρευση διακρίσεων λόγω ταυτότητας φύλου.

Υπαγωγή της επίμαχης κοινοβουλευτικής ερώτησης στον δεοντολογικό κανόνα

Ο αναφερόμενος βουλευτής στην επίμαχη κοινοβουλευτική ερώτηση απευθύνει ερώτηση στην Υπουργό Πολιτισμού, ζητώντας την θέση της για “τις εκδιδόμενες τρανσέξουαλ” που “κατακλύζουν ως θέαμα” τον ιερό χώρο της τέχνης και την ζητά να τοποθετηθεί για “πρόσφατα δημοσιεύματα που εγκαλούν το Φεστιβάλ Αθηνών για την προώθηση παραστάσεων που προσβάλλουν τα ήθη και τον πολιτισμό μας”.

Με το κείμενο αυτό, ο βουλευτής χρησιμοποιεί τον παρωχημένο και ανεπιθύμητα κακοποιητικό όρο “τρανσέξουαλ” [2], ο οποίος εδώ και δεκαετίες έχει αντικατασταθεί με τον όρο “διεμφυλικος” / τρανς και μάλιστα παρουσιάζει την συμμετοχή διεμφυλικής ηθοποιού, την οποία χαρακτηρίζει και “εκδιδόμενη”, δηλαδή εργαζόμενη στο σεξ, ως φαινόμενο που προσβάλλει τα ήθη και τον πολιτισμό μας, ενώ, αφού παρουσιάζει το περιστατικό ως “αίσχη που διέσυραν διεθνώς την πατρίδα μας”, ερωτά γιατί “δεν έχει κινηθεί η διαδικασία Ε.Δ.Ε.” και εάν έχουν καταλογιστεί με άλλο τρόπο οι “υπάρχουσες ευθύνες και έχουν απομακρυνθεί από την θέση τους όσοι προήγαγαν και επέλεξαν τα ανοσιουργήματα που αναδείχθηκαν στο φετινό πρόγραμμα του Φεστιβάλ Αθηνών.

Αρχικά σημειώνουμε ότι ως προς τα “δημοσιεύματα” που επικαλείται ο βουλευτής, αυτά αφορούν τον καθαρά σκανδαλοθηρικό τύπο, ο οποίος κακοποίησε λεκτικά την τρανς ηθοποιό που μετείχε σε μια παράσταση του Φεστιβάλ Αθηνών στην Επίδαυρο. Αποσιωπά βέβαια όλα τα υπόλοιπα δημοσιεύματα που χαιρέτισαν την συμμετοχή της ηθοποιού ως μια σπάνια περίπτωση συμπερίληψης διεμφυλικού ατόμου σε μια δημόσια διαδικασία όπως είναι μία θεατρική παράσταση του Φεστιβάλ Αθηνών.

Η κεντρική δεοντολογική παράβαση του βουλευτή είναι ότι αυτός διαδίδει δημόσια, με κατάχρηση του μέσου κοινοβουλευτικού ελέγχου που διαθέτει και εν γνώσει της δημοσιότητας που αποκτά αυτό με την ανάρτησή του στην ιστοσελίδα της Βουλής ότι η συμμετοχή μιας διεμφυλικής εργαζόμενης στο σεξ ως ηθοποιού σε μια παράσταση στο Φεστιβάλ Αθηνών αποτελεί “αίσχος” και μάλιστα πειθαρχικό παράπτωμα που εγείρει ευθύνες, οι οποίες, κατά τον ίδιο, πρέπει να καταλογιστούν στους “δράστες” από την Υπουργό Πολιτισμού, καθώς και λόγο για την διενέργεια Ένορκης Διοικητικής Εξέτασης. Μολονότι, δηλαδή η νομοθεσία και συγκεκριμένα το άρθρο 3 παρ. 1 Ν.4443/2016 απαγορεύει τις διακρίσεις και τους αποκλεισμούς λόγω ταυτότητας φύλου στους όρους πρόσβασης στην εργασία και εν γένει στην απασχόληση, συμπεριλαμβανομένου και του δημόσιου τομέα, στον οποίο υπάγεται και το Φεστιβάλ Αιθηνών, ο βουλευτής περιφρονεί την νομοθεσία αυτή και καλεί την Υπουργό και τους θεσμικούς παράγοντες να τιμωρήσουν τους υπεύθυνους για την επαγγελματική συμμετοχή διεμφυλικής ηθοποιού σε παράσταση του Φεστιβάλ Αθηνών. Η συγκεκριμένη συμπεριφορά συνιστά δημόσια υποκίνηση επιβολής διάκρισης λόγω ταυτότητας φύλου, πράξη δηλαδή η οποία, εφόσον διαπράττεται κατά τρόπο που εκθέτει σε κίνδυνο τη δημόσια τάξη ή ενέχει απειλή για τη ζωή, την ελευθερία ή τη σωματική ακεραιότητα των διεμφυλικών προσώπων συγκροτεί το ποινικό αδίκημα του άρθρου 1 παρ. 1 του Ν.927/1979, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει με τον Ν.4285/2014 [3] . Το να καλεί ο βουλευτής την Υπουργό να κινήσει πειθαρχικές διαδικασίες για την πρόσληψη διεμφυλικής ηθοποιού στο Φεστιβάλ Αθηνών, υποστηρίζοντας μάλιστα ότι η πρόσληψη της συγκεκριμένης “ωθεί” τους νέους ηθοποιούς να αναρτούν “ροζ αγγελίες” για να τους προσλάβουν σκηνοθέτες με “ιδιαιτερότητες” αποτελεί μισαλλόδοξο τρανσφοβικό λόγο, ο οποίος συνιστά εκδήλωση μίσους κατά προσώπου λόγω ταυτότητας φύλου, δηλαδή λόγω φύλου. Η αναφορά επίσης σε “ιδιαιτερότητες”, εντός εισαγωγικών, είναι άκρως στιγματιστική για τους σκηνοθέτες – εργοδότες που τολμούν να προσλάβουν διεμφυλικά άτομα ή και άτομα εργαζόμενα στο σεξ, ενώ αυτή η διάκριση απαγορεύεται σύμφωνα με το Σύνταγμα και τους προαναφερόμενους νόμους.

Αυτή η εκδήλωση μίσους λόγω φύλου, με υποκίνηση διάκρισης εις βάρος της συμμετοχής διεμφυλικών προσώπων σε δημόσιο θέαμα που επιχορηγείται από το κράτος αποτελεί χαρακτηριστική περίπτωση παράβασης του άρθρου 2 παρ. (ε) του Κώδικα Δεοντολογίας μελών του Ελληνικού Κοινοβουλίου. Διότι ο βουλευτής αντί να συμβάλλει στην αποτροπή εκδηλώσεων μίσους και διακρίσεων κατά προσώπων λόγω του φύλου τους, συμπεριλαμβανομένης της ταυτότητας φύλου τους, πρωτοστατεί ο ίδιος σε μια τέτοια λεκτική επίθεση, καταχρώμενος το μέσο κοινοβουλευτικού ελέγχου της ερώτησης προς Υπουργό, έτσι ώστε να μην ασκεί σύμφωνα με το Σύνταγμα και τους νόμους το σχετικό βουλευτικό προνόμιο.

Η συμπεριφορά αυτή είναι απολύτως καταδικαστέα και εκθέτει το Κοινοβούλιο ως κορυφαίο δημοκρατικό θεσμό που οφείλει να προστατεύει και να ενθαρρύνει την εφαρμογή των ανθρώπινων δικαιωμάτων, την απαγόρευση των διακρίσεων και την άρση των αποκλεισμών για κάθε πολίτη από την πρόσβαση στην εργασία και την απασχόληση. Η πράξη του βουλευτή αποτελεί μορφή θυματοποίησης διεμφυλικού εργαζόμενου προσώπου στον δημόσιο τομέα, η οποία ρητά απαγορεύεται κατά την Σύσταση CM/Rec (2010) 5 του Συμβουλίου της Ευρώπης, όπως έχει προεκτεθεί. Η Ελλάδα ελέγχεται για την τήρηση της Σύστασης αυτής σε τακτά χρονικά διαστήματα και το Συμβούλιο της Ευρώπης εκδίδει εκθέσεις που αξιολογεί τις επιδόσεις της χώρας τόσο σχετικά με την τιμώρηση και απαγόρευση του τρανσφοβικού λόγου, όσο και σχετικά με την θυματοποίηση των διεμφυλικών προσώπων ως προς την συμμετοχή τους στην εργασία και απασχόληση στον δημόσιο τομέα. Συνεπώς, αυτή η κοινοβουλευτική συμπεριφορά του αναφερόμενου βουλευτή δεν μπορεί να περιφρονηθεί ως προς τις διαστάσεις της που αναδεικνύονται με την παρούσα αναφορά και θα πρέπει να απασχολήσει την Ειδική Μόνιμη Επιτροπή Κοινοβουλευτικής Δεοντολογίας, υπό το φως του εφαρμοζόμενου από αυτήν Κώδικα, σε συνεφαρμογή και με το σχετικό θεσμικό πλαίσιο που έχει προαναφερθεί.

   Αξιότιμε κύριε Πρόεδρε,

Κατόπιν των παραπάνω ζητάμε από την Ειδική Μόνιμη Επιτροπή Κοινοβουλευτικής Δεοντολογίας να ασκήσει τις αρμοδιότητές της, με την αυστηρότητα που επιβάλλουν οι περιστάσεις ενόψει της βαρύτητας της συμπεριφοράς του αναφερόμενου βουλευτή. Επιπλέον ζητάμε να κληθούμε ενώπιον της Επιτροπής Σας, σε διαδικασία ακρόασης μας ως φορέα και να αναπτύξουμε τα προβλήματα που προκαλούνται από αυτή την συμπεριφορά, προς άρση κάθε τυχόν αμφιβολίας εκ μέρους σας.

Είμαστε πάντα στη διάθεσή σας.
Με ειλικρινή εκτίμηση,

ΤΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

ΣΩΜΑΤΕΙΟ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΔΙΕΜΦΥΛΙΚΩΝ

Βίκτωρος Ουγκώ 15, 10437, Αθήνα
Κέντρο Ημερήσιας Υποδοχής & Ενδυνάμωσης Τρανς Προσώπων: Ευαγγελιστρίας 6, Καλλιθέα Αθήνα, 17671

Τηλ. 210.9210 697 & 698 753 9741

Ώρες γραφείου για το κοινό: Τρίτη και Πέμπτη   –  12.00-20.00

http://tgender.gr – http://www.transgender-association.gr/

syd.secretary@gmail.com – transgender.support.association@gmail.com

Σύνδεσμοι – Παραπομπές:

[1] Η ερώτηση του βουλευτή: https://www.hellenicparliament.gr/Koinovouleftikos-Elenchos/Mesa-Koinovouleutikou-Elegxou?pcm_id=b32f7e11-f226-4e09-a082-b05400e38d4d

[2] Μ.Γαλανου. Ταυτότητα και έκφραση φύλου: ορολογία, διακρίσεις, στερεότυπα και μύθοι, Αθήνα 2018, β΄ έκδοση (Η Εφημερίδα των συντακτών), σελ. 33: “Τρανσέξουαλ – τρανσεξουαλισμός: Επίσης μη επιθυμητός όρος από μέρος της τρανς κοινότητας, παρότι χρησιμοποιείται συχνά στα μέσα ενημέρωσης, είναι ο όρος τρανσέξουαλ (στα αγγλικά transsexual) Αυτό διότι συνδέει την τρανς κατάσταση με το βιολογικό φύλο (sex στα αγγλικά), ενώ η τρανς υπόσταση συνδέεται με το κοινωνικό φύλο (gender στα αγγλικά) του προσώπου Γι’ αυτό άλλωστε πλέον διεθνώς υιοθετείται απ’ την τρανς κοινότητα ο όρος transgender αντί του transsexual. Επιπλέον, γιατί και αυτός ο όρος είναι συνδεδεμένος με τους ταξινομητικούς καταλόγους ψυχικών διαταραχών, μέσω του παραγώγου του «τρανσεξουαλισμός» (transsexualism) Συνεπώς, αν και μέρος ανθρώπων που αυτοπροσδιορίζονται ως τρανς θεωρούν τον όρο τρανσέξουαλ επιθυμητό, καλύτερα είναι να αποφεύγεται η χρήση του για όλους τους παραπάνω λόγους Για τους ίδιους λόγους απόμέρος της τρανς κοινότητας δεν θεωρείται επιθυμητός και ο όρος «διαφυλικός-ή» ως ελληνική απόδοση του transsexual”.

[3] Βλ. επίσης την απόφαση ΗΜ3623/2022 του Μονομελούς Πλημμελειοδικείου Αθηνών με την οποία κηρύχθηκε ένοχος για τρανσφοβική δημόσια υποκίνηση μίσους (σε πρώτο βαθμό) παλαίμαχος ποδοσφαιριστής που δημοσίευσε στο facebook το ακόλουθο κείμενο: “Έύχομαι οι πρώτες αλλαγές φύλου να γίνουν στα παιδιά αυτών που ψήφισαν αυτό το αίσχος. Να δω με τι καμάρι θα κυκλοφορήσουν. Υ.Γ. Νομιμοποιήστε κ τους παιδόφιλους να ολοκληρώσετε τα εγκλήματα”. Σύμφωνα με την απόφαση του Δικαστηρίου, “το αναρτηθέν στο διαδίκτυο ως άνω κείμενο, ως ενιαίο νοηματικό σύνολο, είχε προφανή σκοπό να θυματοποιήσει (στοχοποιήσει) την ομάδα προσώπων που προσδιορίζονται από την ταυτότητα φύλου τους και δη τους διεμφυλικούς με τη διέγερση εχθρικών συναισθημάτων σε βάρος τους εξισώνοντάς τους με δράστες ποινικά αξιόλογων πράξεων. Ο λόγος του ήταν πρόσφορος να παραγάγει άμεσο και επικείμενο κίνδυνο, να διαταράξει την ειρηνική και ομαλή κοινωνική συμβίωση και τα δικαιώματα των διεμφυλικών, καθώς εκφέρθηκε από διακεκριμένο αθλητή, του οποίου η άποψη λόγω της παραπάνω ιδιότητάς του έχει αυξημένη επιρροή, ιδιαίτερα στους πολυάριθμους οπαδούς του. Εκδηλώθηκε σε συνθήκες ήδη υπάρχουσας κοινωνικής έντασης, ενόψει της ψήφισης του ν.4491/17, δι’ αναρτήσεω στο διαδίκτυο, δηλαδή με τρόπο που καθιστούσε δυνατό να πληροφορηθεί το περιεχόμενό του μεγάλος αριθμός ατόμων, το κατέστησε δηλαδή προσιτό σε ευρύτατο κοινό. Ήταν δε ιδιαίτερα υψηλή η ένταση της χρησιμοποιούμενης φρασεολογίας, το ύφος και ο τόνος του λόγου του καυστικά. Με τον τρόπο αυτό διέγειρε τους αναγνώστες του ανωτέρω κειμένου σε πράξεις που μπορούν να προκαλέσουν διακρίσεις και μίσος κατά των διεμφυλικών ατόμων, κατά τρόπο που ενέχει απειλή για την ελευθερία και τη σωματική ακεραιότητα των ως άνω προσώπων.”