Αθήνα, 3 Οκτωβρίου 2021

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Θέμα: «Οι παρατηρήσεις – προτάσεις του ΣΥΔ για τις τροποποιήσεις στον Ποινικό Κώδικα».

Το Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών (Σ.Υ.Δ.) μη κυβερνητική οργάνωση εθελοντικού χαρακτήρα για την προαγωγή των δικαιωμάτων και ελευθεριών των τρανς, φυλοδιαφορετικών και γενικότερα των LGBTI προσώπων καθώς και των ανθρώπων που εργάζονται στο σεξ, με το παρόν δελτίο τύπου, καταθέτει τις προτάσεις του για το κατατεθέν σχέδιο νόμου του Υπουργείου Δικαιοσύνης που αφορά τροποποιήσεις στον Ποινικό Κώδικα, όπως τέθηκε σε διαβούλευση.

Όπως έχουμε σημειώσει και στο παρελθόν και σε άλλες περιπτώσεις σχεδίων νόμου, μία πρώτη επισήμανση που αφορά το σύνολο των προτεινόμενων τροποποιήσεων, είναι ότι η γλώσσα που επιλέγεται θα πρέπει πάντα να είναι ουδέτερη ως προς το φύλο, δίχως να είναι προσανατολισμένη σε αναφορές μόνο στο αρσενικό γένος, όπως «όποιος» ή «καθένας». Είναι λανθασμένο να διατηρούνται στη σύγχρονη νομοθεσία αναφορές μόνο στο αρσενικό γένος και να θεωρείται ότι αφορά όλους τους ανθρώπους καθώς τούτο συντηρεί υπόρρητα πατριαρχικές αντιλήψεις. Αντ’ αυτών μπορεί κάλλιστα να επιλέγεται η αναφορά «όποιο», ή «κάθε πρόσωπο». Μία δεύτερη επισήμανση, σχετίζεται με την απάλειψη κάθε αναφοράς σε χρηστά ήθη –όπου υπάρχει, καθώς αυτού του τύπου οι αναφορές είναι απαρχαιωμένες και κυρίως αόριστες.

Ακολουθούν οι προτάσεις μας:

Άρθρο 13β: Στο Άρθρο 13β, ορίζονται τα οικεία πρόσωπα. Προτείνουμε σε αυτά να προστεθούν, πέραν των κατηγοριών που ήδη προστέθηκαν, τα πρόσωπα με τα οποία διατηρείται σταθερή σχέση προσηκόντως αποδεδειγμένη, κατά το πνεύμα της ΚΥΑ 23443/2011 καθώς και της ΚΥΑ 15380/2017 που την συμπληρώνει, ώστε να καλύπτονται ρητά και πρόσωπα που είναι υπήκοοι τρίτων χωρών, και είναι σύντροφοι πολίτη καταγωγής από την Ε.Ε. ή τη χώρα μας.

Άρθρο 82Α: Το Άρθρο 82Α (ρατσιστικό έγκλημα) ορίζει την επιμέτρηση ποινών στις περιπτώσεις εγκληματικών πράξεων όταν το θύμα επιλέγεται «λόγω των χαρακτηριστικών φυλής, χρώματος, εθνικής ή εθνοτικής καταγωγής, γενεαλογικών καταβολών, θρησκείας, αναπηρίας, γενετήσιου προσανατολισμού, ταυτότητας ή χαρακτηριστικών φύλου».

1ον: Υπό το φως των αυξανόμενων περιστατικών έντονης και ειδεχθούς έμφυλης βίας και ιδιαίτερα γυναικοκτονιών, θεωρούμε όχι μόνον ενδεδειγμένη αλλά και απαραίτητη τη διεύρυνση του πεδίου του άρθρου αυτού με τη προσθήκη της κατηγορίας φύλο.

2ον: Προτείνουμε ακόμη, πέραν της προσθήκης της κατηγορίας φύλο, την προσθήκη των προσώπων λόγω νομιζομένων χαρακτηριστικών, ώστε το Άρθρο 82Α Π.Κ. να βρίσκεται σε συμφωνία με το Άρθρο 2, παρ. 2, στοιχείο στ’ του ν. 4443/2016.

3ον: Περαιτέρω, θεωρούμε απαραίτητη τη προσθήκη των υπερασπιστών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, καθώς συχνά και οι υπερασπιστές δικαιωμάτων του ανθρώπου έχουν χαρακτηριστικά ευαλωτότητας έναντι του ρατσιστικού εγκλήματος, σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές του Οργανισμού για την Ασφάλεια και στην Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ).

4ον: Τέλος, όσον αφορά το ύψος των ποινών θα πρέπει να σημειώσουμε πως προ της τροποποίησης του 2019, το ύψος προσαύξησης της ποινής στις περιπτώσεις που το προβλεπόμενο πλαίσιο ποινής ορίζεται σε 5 έως δέκα 10 έτη, το κατώτερο όριο ποινής αυξανόταν κατά δύο 2 έτη, ενώ στις λοιπές περιπτώσεις κακουργημάτων το κατώτερο όριο ποινής αυξανόταν κατά τρία 3 έτη. Μετά την τροποποίηση του 2019 (και τούτο είναι το ισχύον πλέον), το ελάχιστο όριο ποινής αυξάνεται κατά δύο έτη. Στην ουσία δηλαδή, στις περιπτώσεις κακουργημάτων μειώθηκε η ποινή για τα εγκλήματα από 10 έτη και άνω. Επιπλέον, προ της τροποποίησης του 2019, στις περιπτώσεις εγκλημάτων που τιμωρούνταν με χρηματική ποινή, το κατώτερο όριο της ποινής διπλασιαζόταν, διάταξη που καταργήθηκε το 2019, αδικαιολόγητα. Προτείνουμε, λοιπόν, την επαναφορά των ποινών στο ύψος που ήταν προ των τροποποιήσεων του 2019.

Συγκεκριμένα προτείνουμε για το Άρθρο 82Α του Ποινικού Κώδικα την ακόλουθη διατύπωση:

Άρθρο 82Α – Έγκλημα με έμφυλα ή ρατσιστικά χαρακτηριστικά.

Εάν έχει τελεστεί έγκλημα κατά παθόντος προσώπου, η επιλογή του οποίου έγινε λόγω των χαρακτηριστικών φυλής, χρώματος, εθνικής ή εθνοτικής καταγωγής, γενεαλογικών καταβολών, θρησκείας, αναπηρίας, φύλου, σεξουαλικού προσανατολισμού, ταυτότητας ή χαρακτηριστικών φύλου, καθώς επίσης λόγω νομιζομένων χαρακτηριστικών ή της ιδιότητος υπερασπιστού ανθρωπίνων δικαιωμάτων, το πλαίσιο ποινής διαμορφώνεται ως εξής:

α) Στην περίπτωση πλημμελήματος, που τιμωρείται με φυλάκιση έως ένα έτος, το ελάχιστο όριο της ποινής αυξάνεται κατά έξι μήνες. Στις λοιπές περιπτώσεις πλημμελημάτων, το ελάχιστο όριο αυτής αυξάνεται κατά ένα έτος.

β) Στην περίπτωση κακουργήματος, που το προβλεπόμενο πλαίσιο ποινής ορίζεται σε πέντε (5) έως δέκα (10) έτη, το κατώτερο όριο ποινής αυξάνεται κατά δύο (2) έτη. Στις λοιπές περιπτώσεις κακουργημάτων το κατώτερο όριο ποινής αυξάνεται κατά τρία (3) έτη.

γ) Στην περίπτωση εγκλήματος που τιμωρείται με χρηματική ποινή, το κατώτερο όριο αυτής διπλασιάζεται.

Εισαγωγή νέου Άρθρου 82B: Όπως έχει επισημανθεί τόσο από το ECRI, όσο και από την Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ, σημαντική παράμετρος για την αντιμετώπιση του ρατσιστικού εγκλήματος καθώς και του φαινομένου του ρατσισμού εν γένει, είναι η αντιμετώπιση της διάδοσης, δημόσιας διανομής, παραγωγής ή αποθήκευσης ρατσιστικού υλικού.

Πράγματι, το ECRI είχε επισημάνει (Βλέπε έκθεση ECRI για την Ελλάδα, Πέμπτος Κύκλος Επιτήρησης, 14.2.2015), όπου ανάμεσα στα υπόλοιπα είχε σημειωθεί: «Αν και ο νόμος καλύπτει τη σύσταση που περιέχεται στην §18γ της υπ αριθ. 7 Σύστασης Γενικής Πολιτικής (GPR) της ECRI στην εθνική νομοθεσία για την καταπολέμηση του ρατσισμού και των φυλετικών διακρίσεων, που σχετίζονται με ρατσιστικές απειλές, δεν αντιμετωπίζει εκείνες στην §§18β σχετικά με τις ύβρεις και τη δυσφήμηση ή την 18στ, σχετικά με τη δημόσια διάδοση, δημόσια διανομή ή παραγωγή ή αποθήκευση ρατσιστικού υλικού ».

Στις καταληκτικές άλλωστε παρατηρήσεις της για την Ελλάδα, η Επιτροπή Δικαιωμάτων του Ανθρώπου του ΟΗΕ συστήνει την αναθεώρηση της ελληνικής νομοθεσίας κατά τρόπο ώστε να διασφαλίζει ότι κάθε είδους ενθάρρυνση συμπεριφορών που υποκινούνται από προκατάληψη λόγω φύλου, εθνικότητας, φυλής, θρησκείας ή και άλλων ακόμη χαρακτηριστικών απαγορεύεται από το νόμο .

Άρθρο 184, παρ. 2: Το Άρθρο αυτό τιμωρεί τα εγκλήματα της διέγερσης σε διάπραξη εγκλημάτων, βιαιοπραγίες ή διχόνοια, και κατά την τροποποίηση του 2019 (ορθώς μετά από πρόταση του ΣΥΔ) προστέθηκαν οι κατηγορίες της ταυτότητας και των χαρακτηριστικών φύλου, ωστόσο, παρέμεινε ο απαρχαιωμένος όρος «γενετήσιος προσανατολισμός». Προτείνουμε, συνεπώς, να αντικατασταθεί ο ονομαζόμενος «γενετήσιος προσανατολισμός» με το ορθό σεξουαλικός προσανατολισμός.

Άρθρο 300: Στο άρθρο αυτό, προβλέπεται η ποινικοποίηση για τις περιπτώσεις όπου κάποιο πρόσωπο «εκτέλεσε ανθρωποκτονία ύστερα από σπουδαία και επίμονη απαίτηση του θύματος και από οίκτο γι’ αυτόν που έπασχε από ανίατη ασθένεια». Θεωρούμε ότι πρέπει το ζήτημα αυτό, της ευθανασίας, σε περιπτώσεις που είναι αποδεδειγμένο και διασφαλισμένο και μετά από πράγματι σπουδαία και επίμονη απαίτηση του προσώπου η αποποινικοποίηση της πράξης αυτής.

Άρθρο 304Α: Στο Άρθρο 304Α, προβλέπονται ποινές που αφορούν τη σωματική βλάβη εμβρύου ή νεογνού. Προτείνουμε να προστεθεί διάταξη που να αφορά την διακοπή της κύησης όταν ο μόνος λόγος που γίνεται είναι τα χαρακτηριστικά φύλου του νεογνού, καθώς τόσο στη χώρα μας, όσο και διεθνώς αποτελεί απεχθή πρακτική η διακοπή της κύησης με μόνο λόγο ότι κατά τον προγεννητικό έλεγχο διαπιστώνεται ότι το νεογνό είναι ίντερσεξ.

Άρθρο 315: Το Άρθρο 315 του Ποινικού Κώδικα τιμωρεί όσα πρόσωπα «καταπείθουν γυναίκα να υποβληθεί σε ακρωτηριασμό των γεννητικών της οργάνων». Προτείνουμε να τροποποιηθεί αυτό το άρθρο ώστε να συμπεριλαμβάνει και τα ίντερσεξ πρόσωπα (πρόσωπα που γεννιούνται χωρίς σαφή χαρακτηριστικά φύλου) που συχνότατα τόσο στη χώρα μας, όσο και διεθνώς, υποβάλλονται από την βρεφική κιόλας ηλικίας, και κυρίως δίχως καν τη συναίνεσή τους, σε μη αναστρέψιμες χειρουργικές επεμβάσεις στα γεννητικά όργανα, που τους στερεί με βάρβαρο τρόπο το στοιχειώδες δικαίωμα στη σωματική ακεραιότητα και τη φυσική αυτονομία.

Σημειώνουμε ότι αυτές οι απεχθείς πρακτικές, έχουν καταχωριστεί από την Επιτροπή κατά των Βασανιστηρίων των Ηνωμένων Εθνών στην κατηγορία των βασανιστηρίων και της απάνθρωπης και εξευτελιστικής μεταχείρισης , καθώς και από την Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού . Επιπλέον, σε μία ιστορική απόφασή της η Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης ενέκρινε στις 12 Οκτωβρίου 2017, το Ψήφισμα 2191/2017 «για την προώθηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων και την κατάργηση των διακρίσεων των ίντερσεξ ανθρώπων». Συγκεκριμένα, ανάμεσα στα υπόλοιπα, το Συμβούλιο της Ευρώπης καλεί τα κράτη μέλη, ανάμεσα στα υπόλοιπα: «να απαγορευθούν οι μη αναγκαίες ιατρικές χειρουργικές επεμβάσεις «κανονικοποίησης» του φύλου, η στείρωση και άλλες θεραπείες που εφαρμόζονται στα ίντερσεξ παιδιά χωρίς την συγκατάθεσή τους κατόπιν προηγούμενης ενημέρωσής τους και να διασφαλιστεί ότι κάθε επέμβαση που αποσκοπεί στην μεταβολή των χαρακτηριστικών φύλου του παιδιού, συμπεριλαμβανομένων των γονάδων, των γεννητικών οργάνων και των εσωτερικών αναπαραγωγικών οργάνων, αναβάλλεται μέχρι τον χρόνο κατά τον οποίο το παιδί θα είναι σε θέση να λάβει μέρος στην λήψη της απόφασης, βάσει του αυτοπροσδιορισμού του και σύμφωνα με την αρχή της ελεύθερης και ενημερωμένης συγκατάθεσης, εκτός από τις περιπτώσεις που η ζωή του παιδιού βρίσκεται σε άμεσο κίνδυνο».

Σε αυτήν την λογική θεωρούμε παραπάνω από απαραίτητη την συμπερίληψη των ίντερσεξ ανθρώπων στην διάταξη αυτή.

Επαναφορά του Άρθρου 361Β: Στο Κεφάλαιο 21, μετά τη τροποποίηση του 2019, καταργήθηκε το Άρθρο 361Β του Ποινικού Κώδικα που ανέφερε: «1. Όποιος προμηθεύει αγαθά ή προσφέρει υπηρεσίες ή αναγγέλλει με δημόσια πρόσκληση την παροχή ή προμήθεια αυτών αποκλείοντας από καταφρόνηση πρόσωπα λόγω των χαρακτηριστικών φυλής, χρώματος, εθνικής ή εθνοτικής καταγωγής, γενεαλογικών καταβολών, θρησκείας, αναπηρίας, σεξουαλικού προσανατολισμού, ταυτότητας ή χαρακτηριστικών φύλου τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον τριών (3) μηνών και με χρηματική ποινή τουλάχιστον χιλίων πεντακοσίων (1.500) ευρώ».

Με την διάταξη αυτήν τιμωρείτο ο αποκλεισμός και η αναγγελία αποκλεισμού από αγαθά ή υπηρεσίες από καταφρόνηση προσώπων λόγω συγκεκριμένων χαρακτηριστικών που σχετίζονται με ρατσιστική συμπεριφορά. Η κατάργηση αυτής της διάταξης, που σχετίζεται με απεχθείς εκφράσεις του ρατσισμού, ιδιαίτερα σε μία συγκυρία που το ρατσιστικό έγκλημα και οι εκφράσεις του ρατσισμού πληθαίνουν, ήταν εντελώς αδικαιολόγητη, ενώ η διάταξη αυτή ήδη είχε εφαρμοστεί σε σχετικές περιπτώσεις χωρίς να ανακύψει κάποιο πρόβλημα –βλέπε σχετική καταδίκη γιατρού που είχε αναρτήσει επιγραφή με τίτλο: «Απαγορεύονται οι Εβραίοι εδώ» ). Προτείνουμε την επαναφορά της.

Το Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών, καταθέτει τις προτάσεις του, και ελπίζει ο αρμόδιος Υπουργός Δικαιοσύνης να δείξει τη δέουσα προσοχή, ιδιαίτερα όσον αφορά τη βελτίωση του Άρθρου 82Α, την επαναφορά του Άρθρου 361Β του Ποινικού Κώδικα που αφορούν το ρατσιστικό έγκλημα και γενικότερα τις ρατσιστικές συμπεριφορές, καθώς και τα ίντερσεξ πρόσωπα που παραβιάζονται με βάναυσο τρόπο τα δικαιώματά τους στη σωματική ακεραιότητα.

ΤΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

ΣΩΜΑΤΕΙΟ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΔΙΕΜΦΥΛΙΚΩΝ

Συγγρού 79, 3ος όροφος, Αθήνα, 11745

Τηλ. 210.9210697

Ώρες γραφείου: Δευτέρα έως Παρασκευή   –  09.00-17.00

http://tgender.gr – http://www.transgender-association.gr/

contact@tgender.gr – transgender.support.association@gmail.com